Eropuit op de Gasterse Duinen

Onthaasten. Waar kan dat beter dan in de natuur? Vrijwel iedereen heeft daar zijn of haar favoriete plekjes voor. Zo ook onze huisbioloog Kees Boele. Hij deelt graag zijn meest geliefde natuurgebieden in het noorden met je. We gaan vandaag op pad op de Gasterse Duinen in Drenthe!

Als zandkorrels konden praten zou elk landschap een kakofonie van verhalen zijn. Maar ook in stilte zijn woorden te lezen; geschreven in onzichtbare letters en gerijpt in de tijd. Als geboren Drent ontlook mijn passie voor de natuur op en soms zelfs in het zand. Miljarden korrels lagen eens honderden kilometers noordelijker. Opgejaagd door ijskoude poolwinden kwamen ze terecht in het “Olde Landschap”. Mammoeten kwamen en gingen, mensen verschenen en verdwenen. Poten en voeten hebben elke vierkante meter eens beroerd. Er werd gesteund en gelachen, partners voor het leven ontmoet en geliefden begraven. Maar het waren niet alleen passanten die hun levens voor een moment even deelden met de natuur. Op de Gasterse Duinen in Drenthe zie je letterlijk de kracht van de voortdurend veranderende natuur. Het is een levend landschap dat met elke trage ademtocht van vorm verandert.

Gasterse Duinen
Voor sommige bezoekers zijn de Gasterse Duinen niet meer dan een afwisselend wandelgebied tussen Drentse dorpjes als Oudemolen en Gasteren. Even de hond uitlaten of de kinderen op een hunebed laten uitrazen. Ondertussen is bijna iedereen totaal onbewust van wat hier ooit is gebeurd. Een brede smeltwaterrivier meanderde er ooit door een beekdal van honderden meters breed. Duizenden jaren later is dit nog steeds te zien. Klim eens op het hoogste duintje, ga zitten op een bank en kijk eens naar het Voorste en Achterste Veen. Gagelstruikjes, en tegenwoordig ook lisdodde, maskeren een beetje de vormen maar met enige fantasie herken je de oude loop van de Drentsche Aa. Het is bijna onvoorstelbaar dat het beekje, dat nu ver naar het westen ligt, hier als een winterse en alles verwoestende waterstroom eens door dit gebied bulderde.

Boeren en verstuiving
Als je meer naar het noorden kijkt, golft het landschap richting een door bomen omzoomd heideveld. Grazende schapen maken het beeld compleet. Alles lijkt hier natuurlijk: een boomvalk jaagt er op libellen, pluimvoetbijen graven hun kinderkamers uit in het rulle zand en de heldergroene rups van de nachtpauwoog knabbelt er zeer tevreden op struikheideblaadjes. Maar waar je naar kijkt, is een boordevol hoofdstuk over menselijk gebruik. Bomen werden er gekapt, akkertjes aangelegd en vruchtbaar gemaakt met mest. Hunebedbouwers vonden er een geschikte locatie voor een laatste rustplaats van hun dierbaren. Vierduizend jaar later was het dorre en inmiddels met hei begroeide gebied alleen nog maar geschikt voor begrazing. Steeds meer zand werd er door de wind gebruikt om duinen van te maken.

Drentse adders
Inmiddels is het meer dan veertig jaar geleden dat ik voor het eerst op de Gasterse Duinen rondliep. Toen was het nog rustig en werd er nauwelijks gecontroleerd door BOA’s. Maar ook nu is de Gasterse Duinen in de winterperiode een prachtige plek om te bezoeken en dieren zoals de klapekster te ontmoeten. Niet door snel rond te lopen, maar door gewoon even blijven zitten op een bankje en de boomtoppen af te speuren. Maar waar ik vooral nog steeds springend blij van word, is dat de adder hier voorkomt. Hoewel op veel Drentse heidevelden grote populaties adders te vinden zijn, is hier deze prachtige slang nog steeds een bijzondere waarneming. Als voedsel kan er dagelijks gekozen worden tussen een sappige heikikker of een snel wegflitsende levendbarende hagedis.

Meer lezen? Het volledige verhaal verscheen in Noorderland 2021-8. Dit nummer is nu te koop in onze online webshop en in de winkels, zoals boekhandels en supermarkten. In dit nummer doken we onder andere de keuken in en maakten we heerlijke feestgerechten. Ook gingen we dansen in Stad, spraken we met kunstenaar Harry Arling en gingen we aan de slag met een mooi boeket van winterbloemen. Dit, en nog veel meer, lees je nu in de nieuwste editie van Noorderland!