Legende van de Wadden: het droevige verhaal van de Amelander weduwe

Rixt van Het Oerd

Lang geleden leefde er op Ameland een vissersvrouw genaamd Rixt. Haar man verdiende de kost in de walvisvaart, maar overleed op zee. Zo bleef Rixt alleen achter met haar zoon Sjoerd en een armoedig bestaan in een hutje in Het Oerd. Dit onderkomen in het natuurgebied bestond slechts uit plaggen en aangespoeld wrakhout. Om te overleven ondernamen moeder en zoon juttochten op het strand; met de verkoop van aangespoelde goederen van vergane schepen konden ze hopelijk wat eten kopen.

Op een dag besloot Sjoerd dat hij het bestaan in armoede zat was. Net als zijn vader ging hij de walvisvaart in, tot groot verdriet van zijn moeder. De weduwe moest haar zoon uitzwaaien en bleef alleen achter in haar hutje in Het Oerd. Gelukkig kwam Sjoerd wel regelmatig terug bij zijn moeder, om haar te voorzien van voedsel en water. Rixt kon daardoor telkens een paar weken vooruit, totdat haar zoon niet meer terug kwam. Kapot van verdriet moest ze noodgedwongen weer gaan jutten om in haar onderhoud te voorzien.

Een duister plan

Het jutten viel Rixt zwaar. Er spoelde niet genoeg aan om van te kunnen leven en de weduwe was ten einde raad. Ze bedacht een duister plan: hoog op het Oerdsduin zou ze een lantaarn plaatsen om langsvarende schepen te misleiden, in de hoop dat er een schipbreuk zou plaatsvinden. Dan was er genoeg voor haar om te jutten.

Het plan van de weduwe slaagde: een schip met vele rijkdommen aan boord liep tijdens een storm vast op een zandbank bij Ameland. Rixt kon haar geluk niet op – met deze buit zou ze lang vooruit kunnen. Dit verhaal zou echter geen legende zijn als er geen levensles in verwerkt zat. Rixt werd gestraft voor haar daad. Om zichzelf te redden had ze de bemanning van het schip in gevaar gebracht, zo niet erger. En die keuze kwam haar duur te staan, want tussen de aangespoelde rijkdommen vond de weduwe ook het lijk van haar dierbare zoon Sjoerd.

De legende

Verscheurd door verdriet en spijt ging Rixt een doelloos bestaan tegemoet. Ze kon weer overleven, maar zou altijd verdrietig blijven. Nog jaren zwierf ze doelloos rond in Het Oerd, waar haar aanwezigheid langzaam verdween in het huilen van de wind. Wie vandaag in Het Oerd wandelt, zal haar misschien nog horen jammeren.

Deze versie van de legende van Rixt van Het Oerd komt van Visit Wadden, maar er zijn nog veel meer versies te vinden. Zo is er bijvoorbeeld een versie waarin Rixt een zeeheks is. Of het verhaal echt gebeurd is, zullen we nooit weten. Wat we wel weten is dat het een bijzonder stukje Amelandse cultuur is.