De loop van het Deurzerdiep

Dit artikel verscheen in Noorderland 2016-5.

Hoogzomer. Alles trilt, zoemt, stroomt in het land van blauwe zegge, zandblauwtje, blauwe knoop. Bloeiend schoon. In de zinderende middagzon demonstreren twee beekjuffers een Drentse tango, hun diepblauwe vleugels verwikkeld in sensuele luchtacrobatiek. Fladderdans boven het Deurzerdiep. 

Zelf zouden we ook wel ’n hupje willen maken. Zo mooi is het, op doorreis in het beekdal van Nationaal Park Drentsche Aa. Waar een indrukwekkend staaltje landschappelijke herinrichting heeft plaatsgehad. Een prachtvoorbeeld van hoe mooi noodzakelijk menselijk ingrijpen kan zijn. Want het Deurzerdiep en het Anreeperdiep zijn recent in hun originele staat teruggebracht en voorzien van natuurlijke oevers; beide beeklopen hebben een stevige “make-over” gehad en kunnen voortaan - pak ‘m beet - 650.000 kubieke meter water langer vasthouden of vertraagd afvoeren. En dát is belangrijk met oog op de toekomst, te verwachten heviger neerslagperiodes als gevolg van klimaatverandering. Een buffer, maar wel een met een schilderachtig uiterlijk. Waar stromend water als een slang door het land kronkelt, met stuwen en vistrappen die weer kleine watervalletjes vormen.

Langs de loop van de beek

Het Deurzerdiep meandert weer. Zoals vroeger. En dus volgen we de loop van de beek, met de blauw gerande paaltjes als wegwijzer. Check wel even je schoeisel voor vertrek; het kan hier aardig drassig en nat zijn na een paar zomerbuitjes.

Café De Aanleg, aan de provinciale weg Assen-Rolde, is een van de praktische toegangspoorten van het nationaal park en een prima vertrekpunt. Direct achter de uitspanning ontvouwt zich een mozaïek van land en water. Slootjes en stroompjes, lanen omzoomd door monumentale bomen, dicht struweel en strakke, open akkers, beekdalen als valleien zo groot en dit, onverharde kerkenpad. Een cultuurhistorische erfenis uit de Middeleeuwen. Doorsneden door provinciaal asfalt herinnert dit (deel van het) oorspronkelijke voetpad naar Deurze nog aan de kerkgang in Rolde, toen kerkelijk centrum van de streek. Weggetjes als deze zorgden dat het “voetvolk” een snelle verbinding had tussen huis en bedehuis. 

Ooievaars, muggen, vissen

Het bewoonde ooievaarsnest, even verderop, is een plaatje. In de nok van het circus zitten de jongen al vol in het verenkleed en volwassen steltlopers doen zich tussen het groen op de “parterre” tegoed aan wormpjes, insecten en steviger kost. Wat een wereld. We stappen zo de zomer in, tussen uitgebloeide hagen fluitenkruid, met links kaarsrechte landbouwakkers waar het maïs al omhoog schiet en rechts de luwte van de bosrand. De zon heeft er vrij spel. Dat belooft straks een rijke bramenoogst.

Ook al lang weer gespot in de bermen: blauwpaars hondsdraf. En plakken ereprijs. Gezellig schurken ze bij elkaar met hun hemelsblauwe, soms azuurblauwe bloemen. En dikke pollen vergeet-mij-nietjes, blauw met een piepklein hart van geel. Zo samen met lis, waterlelie en zuring goed voor een explosie van kleuren. Daartussen zoemt, zweeft en bromt het van leven. Muggen, ja, die ook! Dus die spray in je rugzak is geen overbodige luxe.

Zeeën van boterbloemen rollen richting verte waar twee robuuste klaphekken wandelaars scheiden van de Drentse weidegrazers. Deurzerdiep gaat hier naadloos over in Amerdiep. Voor ons dan, en sinds kort gelukkig óók voor de rivierprik, de winde en de serpeling. Soorten die dankzij de aangelegde vispassages voorbij de stuwen kunnen “traplopen” en zo weer vrij kunnen rondtrekken. Een trap van stenen als verbinding tussen de beide diepen. Trouwens ook een verkwikkend effect, dat stromende water.

Schaduwrijke verademing

Na een lus door het groen doemt de skyline van Assen op. De wandelroute laat je kennismaken met buurtschappen als Schieven en Anreep en de gelijknamige wegen. Die steken we over (wel even uitkijken dus) ter hoogte van een plukje boerderijen en volgen ‘m een paar honderd meter, tot we rechtsaf het Steegeveensepad inslaan. Waar het geluid van auto’s opnieuw verstomt. Hier is niets wat stoort. Alleen de wind die fluistert, een spontaan vogelconcert, een pruttelende boerentractor, een paar fietsers. Verder geen ruis. 

Het laatste laantje voor de eindstreep biedt een schaduwrijke verademing. Varens juichen al in de hoogte, de kamperfoelie bewaart haar geur nog voor straks, als het schemert. Een aangenaam briesje streelt blote armen en ‘n natuurlijke parasol opent zich boven ’t hoofd. Blad van beuken en eiken met hun brede bast, waarlangs zich een feestsnoer van klimop slingert. Boven het hoge gras duikt een stel koeienoren op. Halverwege kun je kiezen. Rechtsaf het fietspad op slalommen, de brug over en dan terug via het ooievaarsnest. Of de laan van woudreuzen volgen (zoals de blauw gerande paaltjes ook dirigeren) en dan nog een klein rukje langs de grote weg. Wat het ook wordt, de eindbestemming is al bekend. Gastheer Harry Hilbrands van De Aanleg weet wel wat dorstige kelen nodig hebben. 

Herberg sinds 1832

Al sinds 1832 staat op deze plek, tussen Assen en Rolde, een herberg, café de Aanleg. Van oudsher een strategische halte op het knooppunt van (zand)wegen. “Het beste medicijn vindt ge bij de kastelein”, die spreuk is nog steeds goud waard. Het eetcafé staat nu in het hart van de Drentsche Aa, centraal aan een handvol fraaie wandel- en fietsroutes. Harry (61) en Alie (60) Hilbrands zwaaien hier al decennialang de scepter. Het was zijn opa die het oorspronkelijke, kleine cafeetje in de jaren 30 van de vorige eeuw kocht, met de boerderij erbij. De koeien zijn weg, de gastheer verkoopt nu streekproducten van Drents Goed, koffie met Alie’s huisgemaakte blauwe bessentaart, en serveert lunches en plates met Drents weidevlees. Alie kookt, Harry praat graag, zeker als gastheer van het inpandige Tourist Infopunt. 

Blauwe paaltjesroute

Een rondje Deurzerdiep maak je zo lang als je zelf wilt. Er zijn drie routes uitgezet van 1,5 km, 5,5 km en 8 km met toegangspoort De Aanleg (Asserstraat 63, Deurze) als begin- en eindpunt. Honden mogen mee, maar aan de lijn. Wij liepen de middelste afstand en die draagt een opvallende blauwe band. Cijferpaaltjes corresponderen met leuke weetjes uit de routefolder, die onder meer bij
De Aanleg verkrijgbaar is.