Zelf sterren aan de hemel herkennen: zo doe je dat

Kunstlicht en duisternis

Op sommige plekken in Nederland wordt het nog echt donker, wat bijzonder is in ons dichtbevolkte land. Hoe dichter bevolkt, hoe meer kunstlicht er ontstaat, zoals straatverlichting, verlichting in industriegebieden, kantoorgebouwen en kassen. Dit licht “lekt” weg en weerkaatst in de atmosfeer, waardoor de nachtelijke hemel lijkt op te lichten.

Nederland heeft twee officiële Dark Sky Parken: natuurgebieden met minimale lichtvervuiling, waar het 's nachts nog echt donker is en de sterren – bij helder weer – goed zichtbaar zijn. Beide parken bevinden zich in het noorden van het land: Nationaal Park Lauwersmeer en De Boschplaat op Terschelling.

Sterrenbeelden en de Melkweg

Deze Dark Sky Parken zijn bij uitstek geschikt om van de sterrenhemel te genieten. Elk seizoen heeft wel iets moois in de aanbieding. Zo geniet je in de winter van Orion, een beroemde gordel van drie sterren. Vanaf een donkere locatie kun je – zelfs met het blote oog – onder deze gordel een wazig lichtpluisje ontwaren. Dit is de Orionnevel, een gaswolk waarin nieuwe sterren ontstaan.

In de lente schittert de heldere ster Arcturus aan de hemel. Let bij deze ster eens op z’n feloranje kleur. Een stukje rechts daarvan kun je het sterrenbeeld Leeuw zien, waarin je heel goed een liggende leeuw kunt herkennen. Wil je de indrukwekkende Melkweg eens spotten, kijk dan vooral tijdens de zomernachten goed om je heen. Je ziet ‘m als een verlichte “band” aan de hemel. En natuurlijk is er in augustus kans op vallende sterren.

Het herfstvierkant

In het najaar is er een herkenbaar patroon van vier sterren te ontdekken: het zogenoemde herfstvierkant. Linksboven dit vierkant staat het sterrenbeeld Andromeda. Ook hierin vind je een zwak lichtvlekje: het Andromeda-sterrenstelsel, een sterreneiland dat bestaat uit miljarden sterren. Het is het verste hemelobject dat we met het blote oog kunnen zien.

Soms zie je een helder lichtpunt aan de hemel dat niet bij een van de bekende sterrenbeelden lijkt te horen. Als je een paar dagen later nog eens kijkt, zie je dat het lichtpuntje een stukje is opgeschoven. Dit zijn de planeten: hemellichamen die net als de aarde rond de zon draaien. De helderste is Venus, die alleen in de ochtend of avond zichtbaar is, de oranjerode Mars, de reuzenplaneet Jupiter en de “planeet-met-de-ringen” Saturnus. Je kunt ze gemakkelijk met het blote oog vinden.

Bekijk ook

Marte Röling: 'Ik had nooit gedacht dat we hier terecht zouden komen' | Noorderland

Kunstenares Marte Röling is geboren in de Randstad, maar inmiddels diepgeworteld in het Groningse land.

Belang van duisternis

Echte duisternis is tegenwoordig van groot belang: onze biologische klok loopt in het ritme van dag en nacht en kan van slag raken bij te veel licht. Daarnaast bepalen trekvogels hun route met behulp van de maan en sterren. Kunstlicht leidt ze af van de route of zorgt ervoor dat ze te vroeg of te laat migreren. Juist omdat duisternis zo van belang is voor onze gezondheid en de natuur is het goed om eens echte donkerte te ervaren. Een goede reden dus om eens een Dark Sky Park te bezoeken en te genieten van de sterrenhemel!