Schuwe nieuwkomer in Nederland: de goudjakhals

Tekst: Kees Boele | Fotografie: Adobe Stock 

Nederland is een nieuw roofdier rijker: de goudjakhals. Het dier is de afgelopen jaren al meerdere keren gespot in ons (Noorder)land en lijkt zich hier nu definitief te hebben gevestigd. Maar wat weten we eigenlijk van de goudjakhals? En wat betekent de komst ervan? Noorderland-bioloog Kees Boele vertelt over dit bijzondere dier. 

De goudjakhals

In april 2023 werd bevestigd wat al langer vermoed werd: Nederland is een nieuw zoogdier rijker. Na zes waarnemingen met behulp van een wildcamera is het namelijk zeker dat zich bij het Lauwersmeer, een nationaal park op de grens van Groningen en Friesland, een goudjakhals gevestigd heeft. Omdat juist deze soort ontzettend verborgen leeft zal het nog wel even duren voordat we weten of het om een vrijgezel gaat of dat er ergens een compleet gezin leeft.

Dat juist het Lauwersmeer “de eer” van deze nieuwkomer kreeg was best verrassend. Sinds 2016 zijn er uiterst zeldzame waarnemingen bekend van de Veluwe en uit Drenthe. Onze oosterburen wisten al sinds 1998 dat dit fraaie dier vaste poot aan de grond begon te krijgen in West-Europa, maar ook zij hadden én hebben geen enkel idee om hoeveel exemplaren het gaat. Naast zijn vooral nachtelijke leefwijze is het dier ook nog eens zeer mobiel: 100 kilometer lopen per week is niet meer dan een gemiddelde. 

Even voorstellen

Goudjakhalzen behoren tot de grote “hondenfamilie”, samen met wolven, vossen, wasbeerhonden en huishonden. Ze zijn met een schofthoogte van 40 centimeter wat groter dan vossen, maar veel kleiner dan wolven. Wolven kunnen namelijk tweemaal zo hoog worden. Verder hebben ze veel kortere poten, oren en staart dan een wolf en is de snuit een stuk spitser.

Hun kleur varieert behoorlijk. Van rossig bruin tot goudrood en in de winter zelfs met een heel licht zwart zadeltje zoals hun bekendere “neef”, de zadeljakhals, ook heeft. Net als alle andere jakhalzen en coyotes zijn het echte opportunisten die overal kunnen leven waar maar voedsel te vinden is. Hun grootste beperkingen blijven echter de aanwezigheid van grotere roofdieren zoals de wolf én de mens.

En omdat de wolf nu eenmaal eerder in Nederland verscheen zal deze nieuwkomer alleen ver buiten de leefgebieden van wolvenroedels een plekje kunnen vinden. Dat verklaart meteen waarom het Lauwersmeergebied eigenlijk wel te voorspellen was als eerste woongebied van dit roofdier.

Rietwolven

Onze oosterburen hebben wel een erg bijzondere bijnaam voor de goudjakhals bedacht: de rietwolf.  Rietwolf duidt op enige verwantschap met Bor de Wolf, een personage uit De Fabeltjeskrant, en dat klopt uiteraard. Maar daar houdt het dan ook echt mee op. Wolven zijn namelijk veel groter en staan hoger op de poten. En dan dat riet? Hoe ze daar aankomen blijft vooralsnog een raadsel.

Het klopt dat een goudjakhals ook in natte gebieden kan jagen op alles wat maar passend is voor zijn bek. Muskusratten, beverratten, jonge reeën, muizen en ganzeneieren gaan met smaak naar binnen. Maar ook buiten moerassen kunnen ze prima leven. Aas, knollen, fruit en zelfs menselijk afval staan geregeld op hun dagmenu. Lammeren, kalfjes en veulens kunnen ook als extraatje toegevoegd worden, maar alleen als er geen goed hek of waakhond aanwezig is.

De ervaring in andere Europese landen leert echter dat het aantal slachtoffers onder (hobby)vee vele malen minder is dan het aantal dieren dat door loslopende of verwilderde honden en wolven gepakt wordt.

Verder lezen?

Het volledige verhaal over de goudjakhals verscheen in Noorderland 2023-8. Deze editie is nu te koop via onze webshop en ligt nog tot 9 januari 2024 in de winkels. In deze nieuwe editie lees je onder andere over de midwinterhoornblazers uit Groningen, de cranberryoogst op Terschelling en het bijzondere museum Møhlmann in Appingedam. Haal dit nummer dus nog snel in huis!