Suver: zeep met een Friese twist

Tekst: Jolanda de Kruyf | Fotografie: Zeepfabriek Suver - Anouk Wubs Photography

Dit verhaal verscheen in Noorderland 2020-6.

Iets puurs maken met ’n Friese twist dat niet alleen goed is voor je eigen lijf, maar ook anderen ver van huis een beter leven bezorgt. Dat is in een notendop de filosofie van twee ondernemende zussen uit Ee, die hun Zeepfabriek Suver inzetten als hulpmiddel om de armoede in de wereld “weg te wassen”.

Ondernemen vanuit het hart door betekenisvol te produceren. Dat is wat Sita en Johanna Veenstra doen en daar voelen de zussen en zakenpartners zich goed bij. Hun gezamenlijke ambitie – (h)eerlijke, duurzame zeep maken waarvan een belangrijk winstdeel naar het goede doel gaat – krijgt stapsgewijs gestalte, nu het hobbymatig stoeien in de keuken allang is uitgegroeid tot volwaardig bedrijf met productie aan huis. Kleinschaligheid troef. ‘We hoeven echt geen multinational te worden, maar we willen wél zoveel mogelijk mensen bereiken en bewust maken.’

Aangrijpende reis

Zeep maken was bepaald geen gedroomd toekomstbeeld van de zussen, maar het kwam min of meer op hun pad. Voor de directe aanleiding moeten we terug naar de winter van 2017, toen Sita en Johanna met een groepsreis van Compassion naar de Filipijnen trokken, om hun beide “sponsordochters” te ontmoeten. Dat zou het begin inluiden van een even succesvol als onvermoed avontuur. Compassion (Engels voor mededogen) is een internationale, christelijke organisatie die in een groot aantal ontwikkelingslanden kinderen in armoede ondersteunt. ‘Tijdens die reis is iets losgemaakt,’ zegt Sita over hun bezoek en dan zijn ze allebei even stil. De indrukken waren onder hun huid gekropen – ‘straatarme kindertjes op een vuilnisbelt’ – en bij thuiskomst viel het hen zwaar om de draad van het gewone leven weer op te pakken. ‘Het was natuurlijk mooi om te zien hoe onze sponsordochters en hun families geholpen zijn met scholing, medische hulp en hygiëne dankzij onze steun; dat een hele gemeenschap daardoor positief beïnvloed wordt. Maar het was emotioneel ook erg aangrijpend,’ vertelt Johanna. ‘Het kwam zó hard bij ons binnen. Je stapt uit je comfortzone en leert dan wel even relativeren.’

Basis van huis uit

Kortom, hier móesten ze iets mee. Mede gevoed door de basis die de zussen al van huis uit hadden meegekregen: zorg goed voor jezelf, voor elkaar en voor de wereld. ‘Onze ouders zijn daar altijd bewust mee bezig geweest. Het zijn levenslessen voor ons. Let op je voeding, op je leefomgeving. Dat zit dus wel diep.’ Bovendien waren ze beiden werkzaam in de zorg, Sita als diëtiste en Johanna als jeugdverpleegkundige. ‘Wat eet ik, waar komt het vandaan en wat zit erin? Dat zijn dingen die we ons toch al afvroegen. Maar ook: wat smeer je eigenlijk op je lijf?’

Nou, zeep bijvoorbeeld. ‘We hebben lang gedubd en toen we samen een workshop zeep maken volgden, gewoon bedoeld als leuk uitje, vielen de puzzelstukjes in elkaar.’ Sita: ‘We werden meteen gegrepen door het creatieve proces. Omdat we toch allebei veel met ons hoofd werken was het heerlijk om met onze handen bezig te zijn.’ Het was een eurekagevoel. Johanna: ‘We hadden het antwoord in handen. Iets wat we leuk vinden om te doen, wat goed is voor jezelf en het milieu én waarmee je anderen een betere toekomst kunt bieden. Het ideale plaatje dus. De cirkel was rond.’

Plantaardige oliën

Johanna denkt terloops terug aan haar eigen gezinsbadkamer van een paar jaar geleden, waar met gemak zeven flessen shampoos en conditioner op een rij stonden, ‘voor iedereen weer wat anders in vervuilend plastic. Nu liggen er een paar blokken natuurzeep.’ Uit eigen fabriek, dat spreekt voor zich. Hun zeep is puur natuur zonder synthetische poespas, gemaakt op basis van biologisch gecertificeerde plantaardige oliën (denk aan olijf, cacaoboter, kokos of zonnebloem),  etherische oliën, toevoegingen (zoals lavendel, kruidnagel, citroen, honing) en kleurstoffen. Met bijvoorbeeld meekrap, paprikapoeder, spirulina, groene, rode en witte klei, cacao en indigo krijgen hun handgemaakte lichaams- en haarzepen hun eigen naturelle tint. ‘We proberen zo dicht mogelijk bij onszelf én bij de Friese natuur te blijven,’ zegt Sita, ‘sommige soorten groeien hier nou eenmaal niet. Maar we zoeken wel naar lokale grondstoffen.’

Oog voor dieren

Suver dekt de lading. Echt moet het zijn, geen rommel. Het eindproduct is zuiver, het is Fries en zelfs het pompeblêd in hun logo voert terug naar hun roots: ‘Het blad van de waterlelie zit in de vlag van Fryslân en staat voor zuiverheid.’ Daaraan doen ze geen concessies. ‘We maken bewust geen gebruik van palmolie; wél plantaardig, maar niet goed voor de leefwereld,’ zo redeneren de twee. ‘Bossen en oerwouden worden gekapt voor de palmplantages, als gevolg daarvan verdwijnt de leefomgeving van soorten als de orang-oetang en wordt de biodiversiteit kleiner.’ Verantwoord omgaan met de schepping betekent voor Johanna en Sita ook: bekommeren om dierenwelzijn. ‘Daarom worden onze zepen niet getest op dieren en zijn alle ingrediënten dierproefvrij.’ Acht van de tot nu toe tien ontwikkelde zeepsoorten zijn volledig vegan, in twee ervan is honing verwerkt. De bedrijfsfilosofie werkt in alles door. Zo worden de zepen verpakt met alleen een jute touwtje in papieren zakjes (‘geen plastic soep’) en een Suver-label van FSC-gecertificeerd papier met daarop bio-inkt.

Lokale samenwerking

‘Door de samenwerking te zoeken met andere ondernemers en organisaties in de buurt proberen we zo lokaal mogelijk te werken,’ vertelt Johanna. Zo zijn er inmiddels zo’n 20 verkooppunten in Friesland, Groningen, Drenthe, maar ook al elders in het land en helpen de cliënten van dagbestedingen in de buurt met labelen en verpakken (Gewoon Knus in Kollum) en het eigenhandig maken van zeepbakjes (De Swaen, Veenklooster). ‘Gemaakt van hout dat vrijkomt bij onderhoud van de Veenklooster bossen.’ Keramiste Alie Pilot uit Kollumerzwaag maakt speciaal voor Suver artistieke zeephouders van keramiek. ‘Als we iets hebben geleerd van de coronacrisis in de afgelopen maanden, is het wel dat je het met elkaar moet kunnen doen, zonder afhankelijk te zijn van leveranciers uit het buitenland. Er zit zoveel kwaliteit dichtbij huis,’ zegt Sita. Ook de meiden en vrouwen van Made in Hope, de Filipijnse organisatie die Suver financieel ondersteunt met de zeepverkoop, zijn al bezig met het maken van zeep en zeephouders, bijvoorbeeld van halve kokosnoten. ‘Het werkt enorm stimulerend, naar beide kanten toe.’

Voorraad maken

Suver is de kinderschoenen intussen ontgroeid. Na de eerste, drukbezochte Well-Fair in 2019 met 50 standhouders (van lokale producten of actief in de goede doelensector) gooide corona roet in het eten van een vervolg, maar hun wens is om jaarlijks zo’n fair te organiseren.

Johanna en Sita moesten wennen aan de productietijd die nodig is (de zepen liggen minimaal vier weken in de droogkast voor ze klaar zijn voor de verkoop) en constant vooruit denken. ‘Met Moederdag zien we een piek en de decembermaand is druk; cadeautjes, relatiegeschenken. Dan moet je wel bijtijds productie maken om voldoende voorraad te hebben. Dus na de zomer gaan we alweer flink aan de slag voor de feestmaand.’

Het blijft niet bij tien soorten, waarvan de haarzeep en havermout nu al hits in het assortiment zijn. ‘We hebben nog zoveel wensen en ideeën, zijn nog lang niet uitontwikkeld!’ roepen de twee uit. Dit najaar lanceren ze twee noviteiten: een gezichtszeep met groene klei (speciaal voor de acnehuid) en zeep met actieve koolpoeder (reinigend). Daarvoor hebben ze een testpanel ingeschakeld. ‘We vinden het belangrijk dat ook anderen, buiten onze eigen familie- en vriendenkring, de zepen testen op gebruik, gevoel en werking. Na een oproep op social media hadden we meteen 22 kandidaten.’ Die zijn razend enthousiast over de lijn van Suver: ‘We horen dat de zeep een zachter gevoel geeft en de (gevoeliger) huid rustiger maakt.’

Genoeg is genoeg

Hun motto staat als een huis: waar je talenten liggen en de behoeften van de wereld elkaar kruisen, ligt je roeping. ‘Het goede doel blijft de pijler waarop de zeepfabriek drijft. We willen er natuurlijk een boterham aan verdienen, maar genoeg is genoeg,’ zegt Johanna en Sita knikt instemmend: ‘We hoeven er niet rijk van te worden.’ Toch neemt Suver een vlucht en wordt de webshop steeds vaker bezocht, de zussen blijven cadeautjes verpakken die in de brievenbus passen. ‘Met een handgeschreven kaartje erbij, die persoonlijke touch vinden we belangrijk. Zo’n stuk zeep geeft een goed gevoel en mensen worden er oprecht blij van, merken we.’