Lief leven in je tiny house

Dit artikel verscheen in Noorderland 2018-4.

Het toppunt van knus? Een tiny house voor twee! Leven op een paar vierkante meter in je eigen cocon, terwijl buiten de hele wereld aan je voeten ligt. Groningers Rox Menses en Paula den Hoed gaan ervoor en settelen zich met hun mobiele minihuis in Woldwijk, bij Ten Boer. Gaan ze hun grote woning missen? ‘Ja, vooral het stofzuigen en ramen zemen. Als kiespijn.’

De meesten kennen het gevoel wel van vakanties: je logeert een week in een tent of huisje en daar mis je, da’s nou het gekke, helemaal niks. De leefomgeving is precies goed, de ruimte overzichtelijk en eigenlijk groot zat zonder de ballast van al die kamers thuis. Zo verging het ook Rox Menses (67) en z’n partner Paula den Hoed (57) vaak, als ze weer een week of wat met de kinderen in Frankrijk waren en innig tevreden voor hun De Waard-tent zaten. ‘Dan kwamen we thuis in Leek, keken eens goed om ons heen en dachten: we kunnen ook prima zónder al die spullen.

Gelukkiger met minder

Voor een vakantie, à la. Vrijheid blijheid. Maar permanent “op schaal” leven in een uit de kluiten gewassen poppenhuis? Da’s natuurlijk andere koek. Dan moet je wel even ‘hard ontspullen’, zoals Rox en Paula dat noemen. ‘Moet je ‘es kijken wat je allemaal hebt vergaard in de loop van je leven.’ Gelukkig zijn Marktplaats en de kringloopwinkels dankbare afnemers. Ook al was het soms even slikken. Want zo’n stap zetten betekent offers brengen voor het goede doel. ‘Ik heb mijn stripverzameling verkocht,’ vertelt Rox, ‘maar die stond ook al tien jaar op zolder.’ Ook gingen meters langspeelplaten de deur uit. ‘Je bewaart toch veel uit nostalgische overwegingen, maar nu moeten we streng en zeer selectief zijn.’ Leesboeken, kinderboeken, prullaria en curiosa, banken, stoelen, kasten; verreweg het meeste verdwijnt uit hun leven.

Wat ga je missen? Dat is met afstand dé meest gestelde vraag sinds het stel besloot hun “door een garage geschakelde twee-onder-een-kap woning met voor- en achtertuin en vijver in Leek ” te verruilen voor een mobiel minihuis. Rox kan er kort over zijn: ‘Niets. Ik verheug me erop. We worden aan alle kanten gepusht om meer te consumeren, om ruimte te creëren en van alles te hébben. Dat is niet nodig. Misschien ben je wel veel gelukkiger met minder.’

Terug naar de basis

Rox, gepensioneerd meubelmaker, en Paula, die drie dagen per week achter haar biologische productenkraam BroodNodig staat op de Vismarkt in Groningen, zijn al vijf jaar bezig om hun zelfgebouwde tiny house gestalte te geven. Langzaam maar zeker zijn ze ook naar het idee toegegroeid om samen op 20 vierkante meter te wonen, slapen en eten. ‘De kinderen zijn het huis uit en wij hebben weinig nodig,’ zegt Paula, ‘we gaan terug naar de basis.’ Rox: ‘Het is echt niet zo dat we armoedig leven straks, we hebben alles, maar dan in het klein.’

In 2013 kochten ze het onderstel voor hun mobiele miniwoning, afkomstig van een kermiswagen en meer dan 100 jaar oud. Het fundament voor hun “kleine huis op wielen” werd eigenhandig compleet gerestaureerd. ‘Joh, toen had nog niemand van een tiny house gehoord. Maar we zijn inmiddels door de hype ingehaald.’ Ze hielden een Facebookpagina bij van hun verrichtingen en zagen een groeiende interesse ontstaan. ‘Steeds meer mensen riepen: oh, wat leuk! Wij willen dat ook. Maar waar kunnen we dan wonen…?’ Rox zegt: ‘Wij denken liever andersom: eerst bouwen en dan zien we later wel waar we terecht komen.’

Experimenteel gebied

Een plek vinden voor je tiny house was tot nu toe een heikel punt, want als eigenaar ben je gebonden aan (beperkende) regels van het Nederlandse Bouwbesluit. Maar door de groeiende vraag knijpen steeds meer gemeentes een oogje toe en zijn bereid regels te versoepelen en grond vrij te maken voor deze vorm van “anders” leven. 

De Groningse gemeente Ten Boer bijvoorbeeld, zij het door financiële nood gedwongen. In Woldwijk, ten noorden van de dorpskern, werd al in 2007 een gebied van 39 hectare grasland aangekocht, maar als gevolg van de economische crisis nooit ontwikkeld tot woningbouwlocatie. Een geluk bij een ongeluk voor de fans van tiny houses, want nu wordt Woldwijk omgetoverd tot een uniek experimenteergebied voor allerlei duurzame initiatieven, waaronder bijzonder wonen. Op 1 hectare verrijst bijvoorbeeld een woonwijk voor tien tiny houses, waarvan Rox en Paula deze zomer de allereerste bewoners zullen zijn. 

Er zijn veel meer concrete plannen. Zoals ecologische huizenbouw van leem en stro, de plaatsing van kleine windmolens en zonnepanelen, een zelfoogst-tuin en agrarisch beheer met natuurlijk plas-drasgebied voor weidevogels en bloemenweides voor een gezonde bijenstand. ‘Woldwijk heeft de potentie om een heel bijzondere plek te worden,’ verwachten Paula en Rox. De eerste initiatiefnemers werken nu als leden samen in een 

coöperatieve vereniging, ze huren de grond de komende 20 jaar van de gemeente en beheren het gebied met daarop een bestaande grote boerderij. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft Woldwijk intussen een “proeftuinstatus” gegeven voor de nieuwe Omgevingswet. ‘Daarmee is deze wijk een pilot in Nederland en Ten Boer een trendsetter.’ Woldwijk loopt voorop. Dat maakt Paula en Rox bewoners van een tiny house met een vast postadres in de Gemeentelijke Basisadministratie. 

Een piepkleine rondleiding

Klaar voor een piepkleine rondleiding? Treed binnen door de openslaande deuren, schoenen uit in het halletje graag. Dan wordt ‘t niet zo snel vies binnen. In de woonkamer (‘een living met open keuken,’ grapt Rox) komt een op maat gemaakte hoekbank die – wel zo slim – gebruikt kan worden als slaapbank en hol van binnen is, zodat je er extra spullen kwijt kunt. De eettafel krijgt vier kleine, inklapbare zitplekken, in de hoek komt een zelf ontworpen en gebouwd houtkacheltje te staan (een zogenaamde mass heater voor extra hoog rendement) en het hoekkeukentje blinkt uit in soberheid: kraan, spoelbak, vierpits gasstel, oventje, koelkastje. That’s it. ‘We zijn geen vleeseters,’ zegt Paula, ‘dat scheelt, we hoeven dus niet veel koel te houden.’ Een vaatwasser? ‘Welnee, afwassen doen we weer ouderwets met het borsteltje.’

De master bedroom is de enige slaapkamer. Daarnaast een douche en apart toilet. Er is een “keldertje” onder de wagen bevestigd (‘een soort berging voor klompen, tuinstoeltjes en een tafeltje’) en bovenin een zolder voor waardevolle dingen die droog moeten liggen. Achterin een deur met inklapbare veranda en – nog toekomstmuziek, maar een vurige wens van de twee – een van hout en leem opgebouwde buitenkeuken.

Een baldadige dame

Het tiny house is zoveel mogelijk van natuurlijke en ecologische materialen opgetrokken, geïsoleerd met houtwol, rondom damp-openbouw. ‘Het huis ademt,’ legt Rox uit, ‘je krijgt dus geen condensvorming.’ Canaille gaat ze heten, ‘want het wordt een echte dame, ons tiny house.’ Dat is Frans voor zoiets als boefjesachtig, speels, baldadig. Zo voelt het ook. Hoe het straks verder gaat op Woldwijk, hoe de andere bewoners in de wijk van tiny houses met elkaar integreren? De toekomst zal het uitwijzen. ‘Het mag organisch groeien. We beginnen op onze eigen vierkante meter en dan zien we wel hoe het gaat.’ Voorlopig maken Rox en Paula nog gebruik van de waterleiding en elektra op het terrein, straks komt er regenwateropvang en een warmtewisselaar voor de koude maanden. Een hydrofytenfilter zorgt voor een “droog” toilet; ‘Alles wordt gecomposteerd en hergebruikt voor de moestuin.’ 

Klein, lief en kwetsbaar

Dit is hun moment, de tijd is er rijp voor. ‘We hebben ons huis afbetaald en wonen straks kostenarm, we hebben de vrijheid en verkleinen onze ecologische voetafdruk. Dat maakt ons meer ontspannen en gelukkiger.’ In de boerderij wordt ook de biologische winkel van Paula gevestigd, Rox wil er cursussen gaan geven in houtbewerking. Het tiny house past bij hun levenswijze. ‘Het is een onderdeel van een filosofie: genoegen nemen met genoeg.’ Het begrip tiny is veelzeggend, vindt Rox: ‘Het is méér dan alleen een klein huis. Tiny betekent ook lief, kwetsbaar en beschut. Als je zo woont is je huis wel klein, maar zodra je de deur
openzet is de wereld heel groot.

Het minihuis is hot

Het fenomeen tiny house is hot in ons dichtbevolkte land en ook verspreid door het Noorden staan al tal van concrete plannetjes in de steigers. Zo zijn er vergevorderde particuliere initiatieven en ook op gemeentelijk niveau worden mogelijkheden onderzocht om te komen tot een meer projectmatige vorm. Emmen heeft z’n Experimenteerbuurt die (onder meer) ruimte wil bieden aan tiny houses en ook voor het Havenkwartier in Assen zijn concrete bouwplannen. In De Zuidlanden bij Leeuwarden zijn alle kavels al verloot voor de bouw van tien tiny houses, op een mooie bosrijke locatie tussen de buurtschappen Techum en De Klamp.