Wintermagie op de Menkemaborg: kerst in een adellijk decor

Koude winterlucht komt in vlagen de Menkemaborg binnen als de imposante, zwart gelakte voordeur opengaat. Brandende kaarsen in de kroonluchters verspreiden een zacht licht. De stijlkamers zijn in kerstsfeer opgeluisterd. Het zilveren bestek glinstert, de kristallen glazen fonkelen. Op bordjes prijkt een gamba met een blaadje sla. En, is de fazant al gereed? Of is het tijd om met het schellekoord, dat de bel in werking zet, de dienstbodes te waarschuwen?

Terug naar toen

Het is alsof de adellijke familie Alberda ieder moment kan aanschuiven bij de feestelijk aangeklede kerstdis. Zal Everdina Cornera Alberda-van Berum zich achter de kaptafel in de slaapkamer mooi hebben gemaakt met een roode pomaede voor de lippen en tantpoeder voor een leliewitte huid?

Want waar tegenwoordig kleurspoelingen, botox en fillers het uiterlijk een handje kunnen helpen, grepen borgheren- en dames liever naar het kookboek. Daarin verzamelden ze niet alleen recepten voor bolle buikjes, oubliewafels, makrons of orangetaart, maar ook brouwsels om het haar zwarter te maken – of het juist te laten groeien –, de tanden te bleken of een goede parfum of zeep te maken. De kelder herbergt de recepten voor die wondermiddeltjes.

Hoewel de verre aanwezigheid van de familie en hun personeelsleden in iedere stijlkamer sluimert, huist die al meer dan 100 jaar niet meer in de Menkemaborg in Uithuizen.

Warm welkom

Een beetje mijmeren en dagdromen kan nooit kwaad, maar de kans dat de Alberda’s met kerst daadwerkelijk in hun kasteel dineerden en kaarsen brandden, is volgens museumdirecteur Afiena van IJken niet zo groot. ‘Uit recent historisch onderzoek blijkt dat de Alberda’s van april tot vlak voor kerst op de borg woonden en daarna naar hun verblijf in Groningen-stad vertrokken.

Met de kerstdagen was het kasteel donker en verlaten. Je zou kunnen denken dat de familie de stad in ging voor een groot diner, maar ook dat is niet aannemelijk. ‘Het feest werd in de 18de eeuw heel anders ingevuld dan nu. In ieder geval niet met lekker eten, kaarslicht, dennentakken, rode linten en versieringen zoals wij dat tegenwoordig doen. Wij laten in Museum Menkemaborg dan ook ons hedendaagse beeld van kerstmis zien,’ legt Van IJken uit.

Bekijk ook

Noorderland bestaat 20 jaar: onze feesteditie ligt nu in de winkels! | Noorderland

In deze nieuwe editie van Noorderland vieren we dubbel feest: we staan stil bij de feestdagen, maar ook bij ons 20-jarig jubileum.

Geen adellijke borgheren en -dames op de Menkemaborg dus, maar gewone bezoekers die tussen het geboomte op de singels van verre al de zwakke lichtjes zien branden. De Menkemaborg is een van de weinige culturele instellingen die zowel op eerste als tweede kerstdag geopend is. Groningers die zich de brede, met houten planken beklede burg over de slotgracht wagen, vinden binnen een warme sfeer die extra welkom is als de snijdende oostenwind ongenadig over het verlaten Hogeland raast en de dagen stil en donker zijn. In de grote zaal weerklinkt het kabinetorgel – het grootste van Nederland – met 17de- en 18de-eeuwse kerstmelodieën van Bach, Telemann of Sweelinck en modernere Christmas Carols.

De borg staat er in de regio om bekend. ‘Mensen mailen vaak in de zomer al of we weer op beide kerstdagen open zijn,’ vertelt Van IJken enthousiast. ‘Ik werk elk jaar op eerste kerstdag en zie vaak dezelfde bezoekers. Zij hebben niet altijd een volgeboekte familiedag en vinden houvast bij een bezoek aan de borg. Ik vind het mooi dat wij deze functie met kerst hebben en op deze manier iets voor ze kunnen betekenen.’

Verder lezen

Meer lezen? De volledige reportage over de Menkemaborg is te lezen in de nieuwste feesteditie van Noorderland, nu te koop in winkels in heel Nederland en te bestellen via onze webshop. In deze editie vieren we dubbel feest: we staan uitgebreid stil bij de feestdagen én ons 20-jarig jubileum. We bezoeken onder andere Gees in Wintersfeer, aanschouwen de slipjacht in Havelte, zetten de leukste kerstmarkten op een rij en gaan aan de slag met lekkere feestrecepten. Dit – en nog veel meer! – lees je nu in onze nieuwste editie.