Historisch overzicht: de strenge winters van toen

Tekst: Jolanda de Kruyf | Fotografie: Jan A. Blaak

Betoverend landschap van berijpte velden onder staalblauwe vriesluchten. Witte daken met een rok van ijspegels. Een schaatskalender stampvol toertochten. De slee weer uit de schuur, de ijzers onder. Op weg naar kluunpunten, stempelposten, koek-en-zopietenten. Gezonde schaatskoorts, ja, daar verlangen we naar! In de nieuwe editie van Noorderland blikken we daarom terug op een paar beruchte, strenge winters van vroeger. 

Rode neuzen

Je hoort het sommige mensen wel eens op weemoedige toon verzuchten: vroeger had je tenminste nog échte winters! Ze schetsen taferelen die uit de wereld van meestertekenaar Anton Pieck lijken te zijn weggelopen. Nostalgische platen en ansichten van sneeuwbal gooiende kinderen, arrensleeën en kunstrijders. Rode neuzen verstopt onder gebreide sjaals, ijsbloemen op de ruiten. Koude knuisten, dikke wanten.

Een tijd die noopte tot gamellen vol hete chocolademelk, liters huisgemaakte snert, broodjes en worsten. Leeftocht om sneeuwduinen en natuurijs te kunnen bedwingen. Hele generaties – zowel de cracks als de krabbelaars – leken in deze tijd van het jaar hun rondjes te zwieren op ijsvloeren in de openlucht. Fanatieke schaatsers legden in straf tempo hun kilometers af op geveegde banen, voortploegend in een venijnige wind. Maar zulke winters lijken voorgoed voorbij. Waren dat eigenlijk wel zulke mooie tijden...?

Ongeloof bij KNMI

Laten we eens een flinke stap terug in de tijd zetten, naar de voor Noord-Nederland legendarische winter van 1978-1979. De wat oudere lezers onder ons zullen zich Valentijnsdag 1979 nog levendig herinneren. Misschien wel de zwaarste sneeuwstorm van de 20^ste eeuw trok op die woensdag over het noorden van het land. De meeste mensen waren met stomheid geslagen toen ’s morgens bleek dat ze de deur niet uit konden. Finaal ingesneeuwd.

Spelletjes kwamen uit de kast, telefonisch onderhield men contact met de buitenwereld, naden en kieren in huis werden afgedicht tegen stuifsneeuw en de bewoners luisterden naar Radio Noord. Het had ook nog wel iets gemoedelijks. Tot het karakter van de storm grimmiger werd, de elektriciteit uitviel en de cv’s niet meer werkten. 

Opmerkelijk was dat de eerste meldingen van het noodweer domweg niet geloofd werden door het KNMI. In het midden en zuiden van het land was het heus óók winters, maar van de vreselijke omstandigheden die in het noorden heersten was daar niets te merken. Windkracht 8 tot 9? Sneeuwduinen van ruim 2 meter hoog? Alleen nog schoorstenen die boven de sneeuw uitstaken? Nee hoor, dat was echt niet mogelijk.

Jan Bolt, een weeramateur uit Uithuizermeeden, moest er alles aan doen om de mensen in De Bilt te overtuigen dat het toch echt mis ging. Geholpen door noordelijke weerautoriteiten Hans de Jong en Jan Pelleboer drong het nieuws pas écht goed door.

Verder lezen?

Het volledige verhaal over de strenge winters van toen verscheen in Noorderland 2024-1. Deze editie is nu te koop via onze webshop en ligt nog tot 20 februari 2024 in de winkels. In deze nieuwe editie lees je ook onder andere over het Groningse natuurgebied ’t Roegwold en nemen we een kijkje bij kunstschilder Henk Helmantel. Haal dit nummer dus snel in huis!