Het Schaatsmuseum: 'Een uit de hand gelopen hobby'

Tekst: Marloes de Moor | Fotografie: Max de Krijger

In het Schaatsmuseum in Elfstedenstad Hindeloopen proef je weer even van de strenge winters. De familie Bootsma heeft hier in de loop der jaren de grootste collectie schaatsen ter wereld opgebouwd. En niet alleen schaatsen: je vindt er ook alles over de Elfstedentocht, schaatshistorie, tradities, de Oranjes op het ijs en verhalen over winnaars én doorzetters.

Het is aangenaam warm in het Schaatsmuseum in Hindeloopen, maar zodra je de Friese doorlopers in de vitrine ziet liggen, voel je het weer: hoe je met verkleumde vingers de oranje veters – helemaal hard van het ijs en de sneeuw – probeerde te strikken. Hoe de oostenwind rond je hoofd joeg en je vrieskoude voeten, waaruit al het bloed leek te zijn weggetrokken, na afloop tintelden bij de kachel. 

Buiten slaat de regen op een grauwgrijs IJsselmeer, liggen plassen op de klinkerstraten en hangen de vlaggen aan de gevel van het Schaatsmuseum er doorweekt en verwaaid bij. Hindeloopen dommelt onder een dik wolkendek. Restaurants zijn gesloten, maar weinigen begeven zich op straat. Pas als de weermannen arctische temperaturen voorspellen en de vorst zo genadeloos toeslaat dat de weg vrij is voor die langverwachte Elfstedentocht, zal het Friese stadje mogelijk zielsblij uit haar winterdutje ontwaken.

Binnen in restaurant De Friese Doorloper, dat bij het Schaatsmuseum hoort, is dat allang gebeurd. Tientallen winter- en schaatsliefhebbers hebben zich op het fraaie, in Hindelooper stijl beschilderde meubilair geïnstalleerd. In het naastgelegen museum komt de bevroren nostalgie tot leven. Daar beleef je weer even winters van weleer. 

Winterse kijkdozen

In de vitrines vind je herinneringen aan Evert van Benthem die de Elfstedentocht van 1985 en 1986 won, aan de kroonprins die in een rood-wit ski-jack onder de schuilnaam W.A. van Buren mee schaatste, aan de bikkels van 1963 die met 18 graden onder nul naar de eindstreep ploeterden. Zilveren medailles en bokalen, behaald bij heroïsche wedstrijden, kleurrijk reclamemateriaal van de bekende schaatsfabrieken Nooitgedagt uit IJlst en G.S. Ruiter uit Akkrum.

Talrijke schaatstypes uit alle windstreken: Friesland, Groningen, Volendam, Marken, Brabant, maar ook Amerika, Frankrijk, Engeland, Duitsland en Japan. Foto’s, krantenknipsels, oeroude schaatsen, exemplaren van het Koninklijk Huis en zelfs de bevroren teen van Tinus Udding, die deelnam aan “De Hel van 63”. Authentieke werkplaatsen die verband houden met schaatsen zoals een smederij, lakkerij en leermakerij. De zorgvuldig ingerichte vitrines ogen stuk voor stuk als winterse kijkdozen, soms gedecoreerd met poppen in ouderwetse, winterse kleding.

Het is nauwelijks voor te stellen dat het pand aan de krap bemeten Kleine Weide, waar de huisjes stijf schouder aan schouder staan, zo’n grote hoeveelheid bijzonderheden kan herbergen. Toch is er op 550 gelijkvloerse meters schaatsmateriaal uitgestald. Niet voor niets is het de grootste schaatscollectie ter wereld, én het levenswerk van Gauke en Gretha Bootsma. 

Verder lezen?

Het volledige verhaal over het Schaatsmuseum verscheen in Noorderland 2024-1. Deze editie is nu te koop via onze webshop en ligt nog tot 20 februari 2024 in de winkels. In deze nieuwe editie lees je onder andere over het Groningse natuurgebied 't Roegwold, over de écht barre winters van vroeger en nemen we een kijkje bij kunstschilder Henk Helmantel. Haal dit nummer dus snel in huis!