Langs het vuur van Friese kerken

Als de dagen zijn gekort en verkild, en de diepe duisternis van december ons omringt, zoeken velen het vuur van de kerk. Voor samenzang, ontmoeting, geestdrift. Opnieuw, en soms ook voor ’t eerst. Waar beter dan binnen die monumentale muren vinden mensen verlichting? Was het vroeger nog een hele toer – soms een paar uur “gaans” – om er te komen, tegenwoordig navigeren kerkgangers in een mum van tijd langs de mooiste bedehuizen van Friesland, waar de passie van eeuwen hen omarmt.

Samen met de appmakers van StoryTrails ontwierp de Stichting Alde Fryske Tsjerken (SAFT) een tiental routes langs de 55 kerken, zeven kerkhoven en twee klokkenstoelen die in eigendom zijn, kriskras door Friesland. De tracés – eenvoudig te downloaden via de smartphone of tablet – voeren niet alleen langs kerken, maar bieden ook suggesties om onderweg te pauzeren bij een eetgelegenheid, en geven een gevarieerd beeld van het omringende landschap en de dorpen of buurtschappen. Wij kozen de autorit door Skoatterlân (Schoterland), in het zuidoosten van de provincie. De tocht van een kleine 50 kilometer leidt langs de kerken van Jubbega, Katlijk, Haskerdijken, Schurega, Terband en Ter Idzard en pakt “en passant” een paar parels van dorpen in die regio mee.

Boze geesten verjagen
Het maakt feitelijk niet zoveel uit waar je start, maar wie de aanwijzingen in de app volgt begint in Katlijk. Mooi meegenomen: de route koerst naar het bosrijke gebied van de Friese Wouden, waar het ook prachtig wandelen is. Parkeer de auto aan de Kerkelaan en het fraaie ensemble van kerk met klokkenstoel springt direct in het oog. De torenloze Thomaskerk is een laatgotisch exemplaar uit 1525 en een van de meest sprookjesachtige trouwlocaties onder de rook van de stad Heerenveen. Onder de mooie tuitgevel vallen de rode bakstenen op; zogenaamde rooswinkels, wat kleiner dan kloostermoppen. Het is een van de oudste kerkjes in deze dunbevolkte streek.

De dubbele klokkenstoel ernaast is een stoer geval met zadeldak en de twee inwendige klokken – in de Tweede Wereldoorlog door Duitsers geroofd, maar later herplaatst – worden nog regelmatig met de hand geluid. Met bruiloften bijvoorbeeld, maar óók als de kortste dagen van het jaar zich aankondigen; tijdens het Sint-Thomasluiden moet het doordringende klokgelui de boze geesten verjagen. Het is een al eeuwenoud gebruik dat in Friesland alleen nog hier, in Katlijk, en in het plaatsje Oudehorne plaatsvindt. Een hele happening in het dorp, tussen 21 en 31 december. Ervaren klokkenluiders, in traditionele kledij gestoken, laten de klokken prachtig op maat klinken en ook ongeoefende omstanders mogen een poging wagen. Het is een waar schouw- en hoorspel (van ’s morgens 7 uur tot ’s avonds 10!) dat door veel gasten wordt bijgewoond.

Verder lezen? Het volledige verhaal over het Friese Kerkenpad verscheen in Noorderland 2021-8. Dit nummer is nu te koop in onze online webshop en in de winkels, zoals boekhandels en supermarkten. In dit nummer doken we onder andere de keuken in en maakten we heerlijke feestrecepten. Ook gingen we dansen in Stad, bezochten we natuurgebied het Hart van Drenthe en gingen we aan de slag met een mooi boeket van winterbloemen! Dit, en nog veel meer, lees je nu in de nieuwste editie van Noorderland.