Eeuwige rust op de Noorderbegraafplaats

Tekst: Ankie Lok | Foto: Tjeerd Visser

Precies twee eeuwen geleden werd in Assen de Noorderbegraafplaats aangelegd. De oude graven doorstaan de tand des tijds maar met moeite, daarom spant een stichting zich in voor restauratie. En met resultaat. Vooral de gietijzeren hekken springen in het oog. Een wandeling met Lukas Kwant, medeoprichter van de stichting: ‘Hier ligt de historie van een plaats. Bij talloze graven is wat te vertellen.’

In de lente gaan leven en dood zomaar samen op de Noorderbegraafplaats: Lukas Kwant is net bezig met het schoonmaken van nestkastjes, zodat de mezen hier straks weer een plekje kunnen vinden. Hij zet de ladder graag opzij om een rondleiding te geven. En de oud-schoolmeester en historicus vertelt makkelijk weg, blijkt al in het eerste perk. Al na enkele stappen houden we halt bij een prominente grafsteen, van VVD-voorman Harm van Riel, die hier in december 1980 ter aarde werd besteld. ‘Het stond hier zwart van de VVD’ers,’ herinnert Lukas zich. ‘Veel mensen kennen hem nog van zijn keurig nette pak en grote sigaar.’ Lachend: ‘Misschien heeft hij wel een doosje meegenomen in het graf.’

De Noorderbegraafplaats is een gemeentelijk monument, met drie gietijzeren rijksmonumenten die in het oog springen. Neem het toegangshek, vervaardigd door Nering Bögel uit Deventer, een naam die je ook nog weleens op putdeksels kunt tegenkomen. In het hek zijn symbolen verwerkt die in de 19^de eeuw heel gebruikelijk waren: een zandloper met vleugels (de tijd vliegt), zeis (attribuut van Magere Hein), naar beneden gerichte fakkels (uitgedoofde levensvlam) en een uil in een lauwerkrans. Die laatste roept nog weleens verwarring op, vertelt Lukas. ‘De uil staat vaak voor wijsheid, maar daar heeft het hier niets mee te maken. Het is een vanitas-symbool: de uil als doodsvogel die je onhoorbaar door zijn verenpak bij je nekvel grijpt.’ De hekpalen van veel graven zijn versierd met nog zo’n belangrijk ornament: een dennenappel of een lotusbloem in de knop, als symbool voor het ontluikende leven in het hiernamaals.

Meer lezen

Verder lezen? Het volledige verhaal over de Noorderbegraafplaats vind je in Noorderland 2022-3. Dit nummer is nu te koop in de winkel en in onze online webshop. In dit nummer doken we de keuken in met heerlijke voorjaarsrecepten, spraken we met fotograaf en tekstschrijver Saskia Aukema over voltrokken huwelijken in Kamp Westerbork en maakten we een mooie tuinreportage over Lancaster Garden. Dit – en nog veel meer – lees je nu in de nieuwe editie!