"Blauwe zwammen" uit Drenthe

Dit artikel verscheen in Noorderland 2016-5

Tekst: Jolanda de Kruyf | Fotografie: www.evaflendrie.nl

Sloten koffie slaan we dagelijks achterover. Toch ‘n gek weetje: van elke boon komt maar 0,2 procent in ons kopje terecht. Dus ga maar na: 99,8 procent blijft als koffiedik in het filter achter en verdwijnt in de kliko. Dat kan duurzamer, dachten drie ondernemers in het Drentse Westerveld. Zij kweken nu oesterzwammen op koffiedik. Een staaltje slimme Blauwe Economie. Blauw? Ja, want dat is het nieuwe groen.

Afvalreductie én voedselproductie, dát is het idee van WesterZwam. Een “blauw” bedrijfsidee uit de koker van drie superbevlogen mensen die elkaar leerden kennen in De Hobbitstee, de woon- en werkgemeenschap in Wapserveen waar het leven draait om ontmoeten, uitwisselen en inspireren. Trefwoorden die Eva Flendrie (33, fotograaf), Gossen Rijkeboer (36, webdesigner Studio Stee) en Wiebe Lamsma (58, inkoopmanager) uit het hart gegrepen zijn. Zij geloven in de kracht van idealen, van samen werken aan een mooiere wereld. En dit is hun verhaal.

'Wauw, dit is vet!'

Eva plukt een paar takjes munt voor de thee uit de gezamenlijke moestuin, en vertelt. Over hoe zij, een stadse meid uit Rotterdam, drieënhalf jaar geleden hier, op het Drentse platteland verzeild raakte. Geïnspireerd door De Hobbitstee. Ze wist het meteen: dit is mijn plek. “Anders” leven staat hier centraal. Met aandacht en zorg voor mens en milieu. ‘Onze kwekerij past natuurlijk perfect in de filosofie van lokaal en duurzaam ondernemen,’ weet Eva, ‘met bedrijven uit de buurt, kleinschalig. Korte lijnen.’

Gossen en Wiebe schuiven aan in De Herberg, rond de knusse stamtafel onder de gebinten. Zo vaak hebben ze hier, in dit decor van landerijen, heide-areaal en vogelbroedterrein zitten brainstormen. Over hun leefwereld, hun eigen invulling van een Blauwe Economie. Over hoe je natuurlijke systemen kunt inzetten voor duurzame productie en consumptie. En zo, met hoofden vol dromen, togen ze vorige zomer gedrieën naar de open dag bij RotterZwam, een oesterzwammen-kwekerij in Rotterdam. ‘Na de rondleiding waren we om. Laaiend enthousiast,’ memoreert Gossen. Eva: ‘Wauw, dit is vet! Kunnen wij ook niet zoiets doen…?’

Van droom naar daad

Dromen vertaalden zich in daden. Sinds die eerste kennismaking met de pioniers in de Randstad stortten de drie zich op een haalbare vorm voor hun eigen regio, voor Westerveld. ‘In onze gemeente belandt elke dag duizend kilo koffiedik bij het afval,’ heeft Eva becijferd. ‘Dat vinden wij hartstikke zonde! Op dit afval kunnen wij onze oesterzwammen kweken.’ 

Bij RotterZwam volgden ze de cursus Master Mushroom Program, waardoor ze nu gecertificeerde eetbare paddenstoelenkwekers zijn. ‘Het begint klein,’ zegt Wiebe, ‘een beetje stoeien en testen op je eigen aanrecht.’ Met een growkit, een zakje broed (paddenstoelenzaad) vermengd met koffidik. ‘Ja, en dan maar kijken wat er gebeurt.’ Eva: ‘Het is een heel proces, maar zo mooi. Na zes weken heb je dus echt een zwam, klaar om te oogsten.’

Na de geslaagde experimentele fase stonden ze voor grote vragen. Dit was natuurlijk geen janboerenfluitjeswerk. Er was gedegen marktonderzoek nodig. Een businessplan. Startkapitaal. ‘Hoe komen we aan voldoende koffiedik? Wie worden onze afnemers? Hoe groot maken we ons werkgebied?’ Het balletje rolde en er was geen houden meer aan. Eva glundert. ‘Het was zo’n gaaf idee en we hadden er alle vertrouwen in. Dat is beloond. Het is gewoon een mooi en goed verhaal. Het klopt.’

Dank aan “Zwambassadeurs”

Crowdfunding bleek een schot in de roos. Op basis van donaties sprokkelden Eva, Wiebe en Gossen ruim 11.000 euro bijeen. Bedoeld voor bedrijfsmiddelen. Tweedehands koelcontainers bijvoorbeeld (‘van 20 of 40 voet’) en de ontwikkeling van een ingenieuze elektrische fietskar, waarmee zowel koffiedik gehaald als eigen oogst geleverd kan worden. Maar ook rvs werkmateriaal, weegschalen, werkbladen, kratjes voor levering, een sealapparaat. ‘Het mooie van crowdfunding is, dat je naast je startkapitaal ook meteen een lokaal en betrokken netwerk opbouwt.’ Sympathisanten die gul gaven worden hier met een knipoog “Zwambassadeurs” genoemd.

Nu de testfase is afgerond, staan ze écht in de startblokken. Met twee uitgewerkte fietsroutes (één naar Dwingeloo, één naar Meppel) langs een voorlopig eerste waaier van leveranciers én afnemers. Het is een gemêleerd gezelschap dat al over de streep is en WesterZwam een warm hart toedraagt; restaurants en cateraars, supermarkten, benzinepompen, scholen, sociale werkvoorzieningen. En het einde is nog niet in zicht.

Het ideale plaatje

De bedoeling is dat WesterZwam straks 250 kilo koffiedik per week in de regio collecteert en omzet in 50 kilo oesterzwammen. En er is een ideaal scenario: ‘Ons droomplan is een zelfvoorzienende kwekerij op te bouwen, met zonnepanelen op het dak waar we ook onze fietskar aan kunnen opladen,’ vertelt Wiebe, ‘en een eigen regenwateropvangsysteem.’ Dat is allemaal nog toekomstmuziek, maar het begin van hun eigen Blauwe Economie is er. ‘Iets wat normaal gesproken wordt weggegooid, zetten we om in een waardevol en lekker product. Wat daarna overblijft, kan als compost de moestuin in.’ Hun homemade mini-kwekerijtjes thuis groeien intussen als kool, of beter gezegd, als zwam. ‘We kunnen niet wachten om aan de slag te gaan.’ 

Met hun initiatief hopen de drievan WesterZwam ook anderen te inspireren. ‘We denken niet in concurrenten. Bestel een growkit en ga er zelf mee stoeien,’ oppert Eva. ‘Kleine kwekerijtjes kunnen juist prima naast elkaar bestaan, we moedigen het alleen maar aan als mensen hun eigen netwerk opzetten. Kennis delen, daar geloven wij in.’ 

Meer informatie? Kijk op www.westerzwam.nl

Smaakt dit artikel naar meer? Het nieuwe nummer van Noorderland staat volledig in het teken van eten. Bestel 'm hier!