Marcel Hensema: toch vooral zichzelf

Dit artikel verscheen in Noorderland 2018-8.

Tekst en fotografie: Cora Westerink

Marcel Hensema schittert op het witte doek en televisiescherm, won twee Gouden Kalveren, maar sterallures zijn hem vreemd. Want juist in kleinere zaaltjes, dicht bij zijn publiek, straalt hij misschien wel het meest. 

Marcel Hensema is een geboren Groninger, maar woont al vele jaren in Amsterdam. Dat is op dit moment de beste plek voor deze (film)acteur, dichtbij de studio’s en grote theaters. Hij is getrouwd met Elze, die als Hoofd Educatie werkt bij het ITA, Internationaal Theater Amsterdam, in hartje centrum. Samen hebben ze twee kinderen, Berend (19) en Lena (16).

Marcel is vooral bekend van zijn hoofdrol in de televisiedramaserie Hollands Hoop, waarin hij als psychiater Fokke Augustinus met zijn gezin naar het Groningse platteland verhuist en daar in de cannabisteelt terechtkomt. De serie kreeg voor het eerste seizoen een Gouden Kalf. Daarna volgde een succesvol tweede seizoen en in het nieuwe jaar beginnen de opnames voor de derde reeks.

Noorderlanders kunnen hem ook kennen van de producties Mijn Ede, Mijn Tweede en Mijn Vrede die hij vanaf 2012 vooral in kleine zaaltjes in de provincie heeft gespeeld. Intiem en dicht bij de mensen, want juist in die interactie is hij sterk. 

Onontdekt stukje Groningen

In het voorgesprek met de redactie werd duidelijk dat de regio Westerwolde voor hem een pas ontdekte favoriete plek in de provincie is en daarom treffen we elkaar bij Gasterij Natuurlijk Smeerling, tussen eeuwenoude boerderijen in het beschermde dorpsgezicht én in een prachtig natuurgebied.

Hij stapt uit de auto met wijd uitgespreide armen: ‘Wat is het hier mooi!’ Recent heeft Marcel een aantal dagen doorgebracht in dit oostelijke stuk van de provincie Groningen en er heerlijk gewandeld en gefietst, samen met Elze. ‘Een onontdekt stukje Groningen! We zaten bij Bourtange in een Restinn, zo’n hotelkamerhuisje, en als je dan ’s morgens naar buiten stapt, hoor je he-le-maal niets! Die rust, geweldig. Lekker gegeten ook, in Oudeschans, bij De Piekenier!’

Het is half oktober en nog steeds terrasweer. We zoeken een rustig plekje. Marcel komt rechtstreeks uit een studio in de Randstad waar hij teksten heeft ingesproken voor een app bij de psychologische thrillerserie Klem. Dat doet hij naast acteren dus ook. Hij legt uit: ‘De app is bedoeld voor slechtzienden. Zij kunnen de dialogen en omgevingsgeluiden natuurlijk wel volgen, maar daar tussendoor spreek ik in wat er te zien is. Bijvoorbeeld dat de hoofdpersoon langs een graffitimuur loopt en ondertussen zijn autosleutel pakt. Daardoor wordt de beleving natuurlijk veel intenser.’

Dr. Haring en Marmot

Bij een kopje koffie beginnen we bij het begin: zijn jeugd in Noorderland. ‘Mijn ouders hadden een snackbar in Winschoten en waren aangesloten bij een keten. Van die tenten met een muur vol gebraden haantjes. Voor diezelfde keten woonden we ook een tijdje in Brabant en Alkmaar, maar toen het Keulen dreigde te worden, zei moeder nee. We zijn teruggegaan naar Sappemeer, waar zij vandaan komt. Later kochten mijn ouders ’t Hoogholtje, een kroeg annex snackbar, op de grens van Sappemeer en Hoogezand. Die zaak hebben ze tot 2000 gerund.’

Marcel gaat naar de detailhandelsschool in Groningen, een baan als middenstander ligt in het verschiet. Maar hij maakt ook graag muziek. ‘Van mijn twaalfde tot mijn achttiende trad ik samen met mijn vriendje Harry Hoiting op als Dr. Haring en Marmot. Natuurlijk in de kroeg van mijn ouders, maar ook op straat. Pé Daalemmer en Rooie Rinus waren onze idolen. Die speelden vaak bij de HEMA, in dat brede stuk van de Herestraat in Stad. Zodra zij hun hielen lichtten, stonden wij daar, met hún liedjes en ook van die lange jassen aan. En dan zag je dat een paar van die pubertjes de gunfactor hebben; wij verdienden soms meer dan zij!’

Gouden Kalf

Het spelen op straat, maar vooral de tent-voorstellingen van het Noordelijk Theater De Voorziening, maakten dat Marcel in 1991 naar de toneelschool in Maastricht vertrok. ‘Daar moet je havo voor hebben, ik had vmbo. Dat heb ik niet verteld, maar uiteindelijk moest ik toch een havodiploma laten zien. Ik kwam er van af met een intelligentietest en kreeg dispensatie.’

Hij moest flink aan de bak; kunstgeschiedenis, klassiek toneel. ‘Ik ben er mijn oergevoel kwijtgeraakt. Ik ben opgegroeid met Toon Hermans, André van Duin, Duitse schlagers, Groningse humor en een lach. Het heeft na mijn opleiding lang geduurd voor ik mijn eigen draai vond; dat was pas toen de filmerij op mijn pad kwam. In plaats van in serieuze toneelgezelschappen, werkte ik in een gemêleerde groep van acteurs, technici, cameramensen en wat er verder aan crew rondloopt op de set. Een verademing.’

Marcel speelt in uiteenlopende titels. Van 06-05 (2004), de film van Theo van Gogh, waarin feiten en fictie rond de moord op Pim Fortuyn werden vermengd, tot kinderfilms als Dummie de Mummie. In Wild Romance (2006) speelt hij Herman Broods manager Koos van Dijk en krijgt daarvoor in 2007 een Gouden Kalf voor Beste Acteur. Voor de rol van Jozef Mieras in Knielen op een bed violen van regisseur Bert Somboogaart uit 2016, krijgt hij zijn tweede Gouden Kalf voor Beste Mannelijke Bijrol.  

Protestlied

Naast alle filmrollen gaat hij in 2017 toch het toneel op met theatergezelschap De Verleiders in Stem Kwijt. Daarin speelt hij naast George van Houts, Tom de Ket, Victor Löw en Leopold Witte. Een productie die klip en klaar aantoont dat onze eigen democratie niet werkt en dat ook de rest van de wereld het verdient om met een kritische blik bekeken te worden. ‘Ja, best wel even over getwijfeld, maar een geweldige tijd gehad met deze mannen.’

De regisseur vraagt Marcel een tekst te schrijven voor een protestlied, als afsluiter voor de voorstelling. Hij kruipt daarvoor in de huid van één van zijn typetjes, de societyjournalist Alfred Venema van Stadskanaal Digitaal. ‘Voor de melodie wilde ik gebruik maken van het lied van mijn jeugdidolen Pé en Rinus: Carnaval in ’t Noorden. Ze zeiden gelijk ja, op voorwaarde dat ze zelf mee mochten zingen.’

En zo geschiedde. Het werd een protestlied over de aandelen van de koninklijke familie in Shell en een verzoek aan de koning om Shell het predicaat Koninklijk af te nemen. Na de voorstelling werden brieven uitgedeeld die aan de koning verstuurd konden worden. ‘Dat was vlak na die dikke klap bij Zeerijp, ik was erg verontwaardigd over de hele gang van zaken. Daarna ben ik natuurlijk vaker benaderd door allerlei actiegroepen, maar dat doe ik niet. Ik ben acteur en geen actievoerder. Ik wilde één keer duidelijk mijn stem laten horen.’

Rust en ruimte

Als hij het script voor de dramaserie Hollands Hoop krijgt voorgelegd, zegt hij direct ja. De serie wordt deels opgenomen in midden-Groningen, voor Marcel geen straf. Decor is de oude leegstaande boerderij Hooghammen in Overschild. ‘We draaien steeds vier hele dagen, dat is voor mij best intensief omdat ik in bijna alle scènes meespeel. Maar daarna ben ik vrij om bij mijn zus in Siddeburen langs te gaan, mijn ouders in Hoogezand te bezoeken of om gewoon een paar uur door de polders te gaan rijden.’

Hij noemt de Dollardpolders met hun weidsheid en prachtige luchten erboven. Maar ook de wierdendorpen langs de Waddenkust met kerkjes uit de 12^de eeuw. Al rijdend ontdekt hij Galerie Waarkunst in ’t Waar. ‘Een oase van rust in het vlakke land. Je verwacht het daar niet. Peter Meijer is zo’n tien jaar geleden begonnen en alles is zo snel gegroeid, zo mooi in harmonie met de omgeving! Prachtige kunst ook! Ik zit er graag even een poosje met een kopje koffie.’

Mijn Ede

Ongeveer gelijktijdig met de eerste opnames voor Hollands Hoop zorgt Ola Mafaalani, destijds directeur van het Noord Nederlands Toneel, voor nóg een buitenkansje, door hem de mogelijkheid te geven om onder de vleugels van het NNT met Mijn Ede op tournee te gaan. In deze voorstelling laat hij zijn publiek kennismaken met de cafébezoekers die hij als kind meemaakte in de kroeg van zijn ouders in Hoogezand-Sappemeer. De muziek van Ede Staal loopt als een rode draad door het programma. Soms zingt Ede op de achtergrond, soms zingt Marcel zelf. Hij zou tien voorstellingen spelen, het werden er 70. Uit deze voorstelling komt Mijn Tweede voort.

‘Mijn Ede bracht veel teweeg bij mijn toeschouwers en na afloop luisterde ik naar hún mooie verhalen. Dat werd het materiaal voor Mijn Tweede, waarmee ik ook weer de kleinere theaters en zaaltjes ben ingedoken.’

Terug naar Noorderland

Hij heeft het razend druk, mag niet klagen vindt hij zelf. Toch sloop een jaar of wat geleden het besef binnen, dat er meer balans moest komen tussen werk en rust, genieten met zijn gezin. ‘Ik krijg steeds meer behoefte om de natuur op te zoeken, mijn leven anders in te richten, zodat ik meer tijd heb om op te laden. Ik heb laatst vijf dagen gewandeld in Ierland; er een oude vriend opgezocht. De laatste dag had ik gereserveerd voor de stad Dublin. Maar ook die laatste dag ben ik de natuur ingegaan; ik had geen behoefte aan een stad.’

Komt hij ooit terug naar Groningen? 

‘Ons huis staat op IJburg. Achter ons is het vrij stenig, maar aan de voorkant hebben we een 180 graden vrij, grandioos uitzicht over het water. We zien Pampus liggen en het Paard van Marken, de vuurtoren. In deze tijd komen de meerkoeten uit Scandinavië overwinteren. Duizenden vogels, zo indrukwekkend. Dat trekt nog steeds hè, ruimte en water. Terug naar Groningen kan voor ons niet, althans niet op korte termijn, maar een tweede huisje, ergens in de provincie, sluit ik niet uit. Ik zag een aantal jaren geleden al een kleine douanierswoning in De Lethe voor 40 mille. Ik vertelde dat aan mijn vrouw en ze verklaarde me voor gek. Tijdens onze korte vakantie in Westerwolde zijn we er langs gereden. Het huisje was prachtig opgeknapt, mooie serre erachter en nu zei Elze: had het maar gekocht!’

We lopen nog even een stukje het natuurgebied van Smeerling in voor wat foto’s. Daarna hebben we geluk: de wortel-notentaart, die we eerder al roken, is net uit de oven. Dan gaat Marcel weer richting Randstad, met een tussenstop in Hoogezand, even bij zijn ouders langs. 

Marcel speelt deze winter de autobiografische voorstelling Alles in de hens. Klik hier voor meer informatie.