Tekst: Jolanda de Kruyf | Fotografie: Roelf Rozema, Gerrie van Barneveld
Van stille kniepe in Drents “nergensland” tot intieme muziektempel waar artiesten en hun fans zich thuis voelen. Het geheim van cultureel café De Amer? De verhalen komen hier recht uit het hart, gedompeld in blues, country, folk, rock, pop. Zonder enige ruis in de ruimte. Geen opsmuk. En dan wordt er écht geluisterd. Ademloos. ‘Meteen na de eerste set zie je het gebeuren. Er begint iets te golven. Het is magisch.’
Magie. Dat woord valt vaker als je om tafel zit met Jeanette Kip en Patrick van Hees, twee van de liefst 90 vrijwilligers die de luisterconcerten in Amen mogelijk maken. Het aanpalende café wordt door betaalde krachten in de benen gehouden, op drukke dagen ondersteund door vrijwilligers.
Het café is een publieksmagneet. Als je niet oppast blijf je al hangen in die gelagkamer, in dat tijdloze decor. Aan zo’n eikenhouten tafeltje waarover een Perzisch kleedje ligt. Daar wil je gewoon maar een poosje verwonderd rondkijken. Tussen de velours gordijnen, de ouderwetse bloempotjes in de vensterbank, de centrale toog als blikvanger en die wanden bekleed met foto’s en relikwieën. Een eregalerij van jaren.
Gewone dorpskroeg
In een ver verleden kwam de tram hier voorbij, op de lijn Assen-Coevorden. De boerderij uit 1916 die café en bühne herbergt, ligt pal aan de kruising Amerweg-Amen-Weg naar Amen. Veel meer smaken zijn er op straatnamengebied niet in de buurtschap waar vóór 1991 nog weinig podiumdieren van gehoord hadden.
Café Albertje – zoals de dorpskroeg in de volksmond heette, naar Albertje Boelens die het café draaide, terwijl haar man Albert de boerderij bestierde – was hooguit een trekpleister voor dorstige jagers uit de omtrek en Harry “Cuby” Muskee en Herman Brood kwamen er weleens een pilsje drinken. Dan konden de heren haast struikelend wel terug naar Grolloo, de thuisbasis van Cuby and the Blizzards.
‘Afgezien van een paar locals kwam hier nooit een mens,’ zei muzikant Muskee eens over het café. ‘Dan is het wel heel bijzonder dat iemand de boel overneemt en in zo’n buurtschap ineens 100 auto’s staan op een zondagmiddag. Zomaar op het platteland. Als ik tegen mensen in andere delen van het land Amen noem, kijken ze me aan of ik een geintje maak. Maar langzamerhand blijkt dat heel veel mensen in de muziekbusiness wel weten dat hier iets loos is…’ Opgetekend in 2004, bij het 12,5 jarig bestaan van De Amer.
Mogen wij hier spelen…?
Moet je nu eens zien. En hóren. Traditiegetrouw trapt De Amer het nieuwe muziekseizoen af met een inschrijfweekend dat al een event op zich is. Dan zitten de fans hier hutjemutje om zich te verzekeren van een of meer tickets. Twee uit eigen stal regelen de programmering van de luisterconcerten: gerenommeerde artiesten, bekende namen uit de scene en tal van nieuwe ontdekkingen. Smaken van een brede groep zijn vertegenwoordigd.
Patrick van Hees vertelt: ‘We laten ons bewust voeden door de achterban. In de gang staat een bord waarop je wensconcerten kunt zetten. Dat doen de vrienden van De Amer, gasten, maar ook andere artiesten. Dan schrijven ze “die of die zou hier goed passen”. Maar we krijgen per week ook tientallen mails met verzoekjes, uit binnen- en buitenland: mogen wij in De Amer spelen…?’ Het café heeft een cultstatus. ‘Artiesten vinden het ook te gek om op hun speellijst te hebben staan: Londen, Parijs, Stockholm, Amen…’
Ede Staal: vertolker van het Groninger gevoel
Een greep uit het gemêleerde aanbod: Spinvis, Douwe Bob, Tangarine, Tim Knol, Huub van der Lubbe, Her Majesty, King of the World, Alex Roeka, Maaike Ouboter. Waarom komen ze zo graag naar Amen? Niet vanwege de klinkende euro’s in elk geval. Jeanette Kip grinnikt: ‘We rekenen altijd af na afloop van het concert en op basis van de kaartverkoop. Cash in een envelop. Het is al een paar keer gebeurd dat de artiest die envelop gewoon vergeten was. Dat is niet de motivatie om te komen.’
Wat dan wel? ‘Het onderling contact,’ valt Patrick bij. ‘De sfeer is goed, het voelt veilig en vertrouwd. Een artiest kan hier z’n hart opengooien over een muziekstuk dat-ie geschreven heeft, je voelt de betrokkenheid in de zaal. Als je in De Amer pást is dat omdat je je daarvoor kunt openstellen.’
Het geheim van De Amer
‘Kijk,’ vervolgt Patrick. ‘Er is geen ruimte voor anonimiteit hier, geen zwart gat waar je als muzikant in zit te kijken. Er is letterlijk geen afstand. Je speelt en zingt echt van mens tot mens, de saamhorigheid is enorm. Dat is het geheim van De Amer.’
Jeanette knikt instemmend en wijst rond: ‘Artiesten die voor het eerst komen denken wel: joh, waar kom ik terecht? Maar je kunt de klok er op gelijk zetten, meteen na de eerste set zie je het gebeuren. Het is een warm bad hoor. De meeste artiesten willen hier het café niet uit zonder een knuffel, we zwaaien ze ook altijd uit. Mooi toch!’
De oude deel, met behoud van voederbakken, halfronde stalraampjes, stenen muren en schuine wanden, zorgt voor het instant-huiskamergevoel. Een plek die uitnodigt om verhalen te vertellen, verpakt in muziek. ‘De sfeer is familiair, omdat er ook echt geluisterd wordt.’
Patrick: ‘Bezoekers komen luisteren naar hun held, die dichterbij dan ooit staat. Zo close zelfs, dat je na afloop even samen een biertje kunt drinken. Hoe gaaf is dat?’ Er zijn ook artiesten die de intimiteit best heel spannend vinden. ‘Het is wel even andere koek hè, dan in een grote zaal of stadion staan. Je kunt je nergens achter verschuilen.’
Hoe het begon
Intussen schuift Ineke Schepers aan, de vrouw van het eerste uur. Ze vertelt enthousiast over hoe het begon. Hoe ze meer dan 20 jaar samen met haar man Ab Sligter eigenaar was van De Amer. Samen zetten ze de trend hier en bouwden met succes aan een uniek muziekcafé in Drenthe. Een gouden team die twee.
Ze hadden allebei hun partner verloren, maar in elkaar weer de liefde gevonden. Ineke nam twee pubers mee in die relatie en verhuisde, ‘vanuit Groningen-Stad naar Amen notabene! Een cultuurschok.’ Hun werkzame leven lag in de zorg en het onderwijs, horeca-ervaring hadden ze geen van beiden. Toch verpandden de twee hun hart aan die stille kniepe op de kruising in Amen. In de zomer van 1991 namen ze er hun intrek. ‘Er kwamen een paar stamgasten kaarten. Nou, dat was het wel.’
Dat veranderde snel. In dat najaar al haalden Ab en Ineke de muziek in huis. ‘Een voorzichtig begin, één keer per maand op zondagmiddag. Het had iets heel intiems.’ Ineke maande haar eigen kinderen toen nog wel eens tussen het publiek plaats te nemen ‘zodat het wat gevulder leek in de zaal’.
Die tijden zijn inmiddels voorbij. Nu moet de menigte soms wat inschikken en dan kunnen er toch weer een paar stoelen tussen gefrummeld. Maar 95 is de limiet.
Sinds 1991 volgde menig verbouwing, en de ooit lege deel in onbruik werd met vereende kracht getransformeerd tot de huidige kleine concertzaal met podium. ‘Reclame hebben we eigenlijk nooit gemaakt,’ zegt Ineke. ‘Maar wie hier kwam, raakte zo enthousiast en geïnspireerd dat we ook steeds meer publiek uit andere delen van het land trokken.’
Niet alleen de muziek, maar ook de Amer gehaktbal maakte trouwens furore. Befaamd, naar een recept van de slager uit Vries. Ineke is duidelijk niet voornemens al teveel van de receptuur prijs te geven: ‘Dat moet je gewoon proeven.’
Mond dicht, telefoon uit
In 2021 bestond cultureel café De Amer 30 jaar. Ondanks de gedaanteverwisseling die de dorpskroeg in drie decennia onderging, is aan de sfeer van het bruin café gelukkig niet getornd.
Ook blijft een waaier aan huisregels sinds de start onverbiddelijk van kracht. IJzeren regels waarin juist de kracht van het luisterconcert schuilt. Er worden drie sets van elk een half uur gespeeld en er zijn twee pauzes; tijd om een drankje te bestellen, buiten te roken of wat te kletsen.
Maar onder het concert gaat de bar dicht en ben je stil, zo hoort het. Mond dicht, telefoon uit. Geen foto’s of video’s maken (‘dat blauwe licht van al die smartphoneschermpjes verstoort de magie van De Amer’), geen kauwgum onder de stoelen plakken én alsjeblieft niet meezingen! Patrick snapt de verleiding wel, maar zegt beslist: ‘Je hebt geen kaartje gekocht voor je buurman, maar voor de artiest. Die wil je dus ook kunnen hóren.’
Jeanette is het roerend met hem eens: ‘Je geniet hier ook van de stiltes tussen de noten.’ En ook Ineke knikt. Zo was het in hun tijd al. ‘Er wordt niet geschonken tussen de sets. Dan gaan mensen lopen, dat leidt af, geeft onrust. We noemen het niet voor niks luisterconcerten.’
De vrijwilligers blijven ondertussen onverminderd gedreven. ‘Ga je alwéér naar De Amer, mam?’ vragen Jeanettes kinderen vaak. Die lacht, pakt een vaatdoek en springt en passant bij in de keuken. ‘Ik ben ermee besmet geraakt.’ Het café wordt omarmd door het dorp. ‘Alle jongeren uit Amen hebben hier wel iets gedaan, van glazen wassen tot tappen. En dan raken ze er ook aan verslingerd.’
Dit verhaal verscheen eerder in Noorderland 2020-8.
