Tekst: Keramiekmuseum Princessehof | Foto: Erik & Petra Hesmerg; Borden en schalen met abstract-geometrische decors, van links naar rechts Tagal, Creta, Alpine, Awa, Paddyhalm, circa 1860-1890, Petrus Regout & Co, Maastricht, hard aardewerk. Collectie Centre Céramique, Maastricht.
Vanaf 2 juni presenteert Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden Made in Holland: 400 jaar wereldmerk. Een spraakmakende tentoonstelling over vier Nederlandse succesverhalen: Delfts blauw, Maastrichts aardewerk, art-nouveaukeramiek en Dutch Design. Aan de hand van imposante bloempiramides, kleurrijk boerenbont, populair Gouds plateel en de eigenwijze ontwerpen van ontwerpers als Maarten Baas ontdekt de bezoeker hoe Nederland een wereldspeler is geworden op het gebied van keramiek.
Iedereen kent Dutch Design wel, dat ook buiten Nederland geweldig populair is. Dit fenomeen staat in een lange traditie. Van Delfts blauw tot art nouveau, Nederlandse makers weten al eeuwenlang prachtige keramiek te vervaardigen en hier vervolgens wereldwijd succes mee te hebben. De tentoonstelling bevat niet alleen de mooiste voorwerpen, maar de bezoeker ontdekt ook hoe Nederlandse fabrikanten buitenlandse invloeden aanwendden voor eigen succes.
Rond 1600 introduceerde de VOC Chinees porselein in Nederland. Binnen de kortste keren werden deze kostbare schotels en kommen razend populair. Hollandse fabrikanten imiteerden dit in beschilderd aardewerk. Veel van deze fabrieken waren in Delft gevestigd, vandaar de naam: Delfts blauw. De kwaliteit van het aardewerk was zo hoog dat het volop werd geëxporteerd naar de rest van Europa. De Engelse koningin Mary Stuart was er dol op. De tentoonstelling bevat spectaculaire bloemenhouders, sierlijke terrines en complete kaststellen. Ook beschilderde tegels werden op grote schaal geëxporteerd. Zoals een indrukwekkend tegeltableau, bestaande uit maar liefst 585 tegels.
Maastricht
De Maastrichtse rasondernemer Petrus Regout groeide in de 19e eeuw uit tot de eerste grootindustrieel van Nederland. Hij is de ‘Godfather’ van het bont bedrukte aardewerk en van het boerenbont, maar bedacht dit niet zelf. Vanuit Engeland liet hij materiaal, personeel en machines overkomen. Zo kon hij op grote schaal het zo bekende aardewerk maken. Bezoekers vinden in de tentoonstellingde Engelse voorbeelden, het populaire Maastrichtse aardewerk zelf, maar ook de aanpassingen die Regout deed in de modellen en decors om de Japanse en de islamitische markt te veroveren.
Art nouveau
Op de wereldtentoonstelling van 1900 in Parijs stal het eierschaalporselein van Rozenburg de show. De Haagse fabrikant introduceerde daar een porselein dat zo dun was dat het licht doorliet. Bovendien waren de sierlijke flacons, vazen en serviesgoed fraai gedecoreerd met tekeningen van bloemen en dieren in een stijl die toen sterk opkwam. Vanaf 1915 wist Plateelbakkerij Zuid-Holland (PZH) de Amerikaanse markt te veroveren met Gouda Pottery. Vazen, borden, klokken, kandelaars en klompen tonen de kenmerkende matte glazuurlaag en de door Perzische keramiek en Grieks-Cypriotisch aardewerk geïnspireerde motieven.
Dutch Design
Aan het eind van het vorige millennium wisten Nederlandse ontwerpers wederom wereldwijd opzien te baren. Dit keer met Dutch Design, dat staat voor minimalisme, onconventionele oplossingen en een gevoel voor humor. Een theepot in de vorm van een schedel en een gigantische vaas voor een kleine plant laten deze speelse opvatting zien. Hedendaagse bloempiramides verraden dat er ook goed gekeken wordt naar de eeuwenoude traditie van het Delfts blauw. Recentelijk combineren designers oude ambachten met de nieuwste technologieën. Zo wordt keramiek bewerkt met een gasbrander of zelfs geprint.
Bruiklenen
Voor de tentoonstelling komen meer dan 700 bruiklenen vanuit heel Europa naar Leeuwarden. De eigen collectie wordt aangevuld met topstukken uit onder andere het Nationaal Museum in Gdańsk, Museum für Kunst und Gewerbe in Hamburg, Museum für Angewandte Kunst in Wenen, het Museum voor Schone Kunsten en Geschiedenis in Brussel en diverse privécollecties. Paul Toornend tekende voor het tentoonstellingsontwerp.
Tickets
Het is mogelijk om per direct online kaarten te bestellen voor de tentoonstelling Made in Holland: 400 jaar wereldmerk. Deze tickets zijn te koop via de website van het Princessehof. Voor de tentoonstelling geldt geen toeslag.
Publicatie
Speciaal voor de tentoonstelling is een team van specialisten aangesteld om onderzoek te verrichten. Belangrijke nieuwe inzichten over de export van Nederlandse keramiek in de afgelopen vier eeuwen zijn uit dit onderzoek naar voren gekomen. Ze vormen de basis van Made in Holland: 400 jaar wereldmerk. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde publicatie waarin het wereldsucces van 400 jaar Nederlandse keramiek centraal staat.
De tentoonstelling Made in Holland: 400 jaar wereldmerk is onderdeel van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018 en wordt mede mogelijk gemaakt door de presenting partners van LF2018: ING, Arriva en Leeuwarder Ondernemersfonds. De tentoonstelling wordt ondersteund door Turing Foundation, Mondriaan Fonds, Fonds 21, Ottema-Kingma Stichting, Club Céramique, Stichting Van Achterbergh-Domhof, Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis, Vrienden van het Princessehof, Stichting Herbert Duintjer Fonds, Stichting Juckema-Sideriusfonds en Boelstra Olivier Stichting.
