Achter deze muren schuilt de meest verrassende plek van Leeuwarden

Van verdedigingswerk tot gevangenis

De wortels van de Blokhuispoort reiken tot het jaar 1499, toen hertog Albrecht van Saksen zijn stadhouder opdracht gaf om in Leeuwarden een burcht te bouwen die bescherming moest bieden aan de stad en haar inwoners. Eeuwenlang diende het complex – toen nog bekend als het Blokhuis – als verdedigingswerk, tot het in de 19de eeuw een heel andere functie kreeg.

Na enkele beruchte ontsnappingen uit het toenmalige Huis van Opsluiting en Tuchtiging werd besloten tot de bouw van een nieuwe, streng beveiligde gevangenis. Architect J.F. Metzelaar ontwierp tussen 1870 en 1877 de Bijzondere Strafgevangenis van Leeuwarden, met imposante bakstenen muren, celvleugels en zware poorten. Later ontwierp zijn zoon W.C. Metzelaar ook het Huis van Bewaring, waarmee het complex zijn iconische vorm kreeg: gesloten, zelfvoorzienend en indrukwekkend in omvang.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

In die tijd werkten gevangenen binnen de muren aan houtbewerking, smeden, mandenvlechten en boekbinden – ambachten die de gevangenis deels draaiende hielden. De Blokhuispoort was een wereld op zich, afgesloten van de rest van Leeuwarden.

De Overval van 1944

Een van de meest legendarische hoofdstukken in de geschiedenis van de Blokhuispoort speelde zich af op 8 december 1944. Onder het mom van nieuwe arrestanten drong een verzetsgroep het gebouw binnen. Zonder een schot te lossen wisten ze 51 verzetsmensen te bevrijden uit hun cellen – een gedurfde en minutieus voorbereide actie die bekend zou worden als De Overval.

De gebeurtenis kreeg na de oorlog nationale bekendheid en werd in 1962 verfilmd. Nog altijd kun je in de Blokhuispoort stilstaan bij dit bijzondere stukje geschiedenis. Tijdens de restauratie werd het oude Huis van Bewaring zorgvuldig in ere hersteld, als eerbetoon aan de dappere mannen en vrouwen die hier hun vrijheid herwonnen.

Een tweede leven

De gevangenis sloot in 2007, maar in 2014 kreeg de Blokhuispoort een nieuwe bestemming. Erfgoedorganisatie BOEi restaureerde het gebouw en blies de celblokken en luchtplaatsen nieuw leven in. Wat ooit een plek van afzondering was, is nu een bruisend cultureel bedrijvencomplex waar zo’n honderd creatieve ondernemers werken – van kunstenaars tot ontwerpers en van theatermakers tot softwareontwikkelaars.

Ook vind je er dbieb (de Leeuwarder bibliotheek), het sfeervolle Café de Bak en restaurant Proefverlof, waar je dineert op de plek waar ooit de cipiers hun ronde deden. Wie wil, kan zelfs blijven slapen in het Alibi Hostel, gevestigd in de oude cellen. Daarnaast biedt de Blokhuispoort rondleidingen door oud-bewaarders, die je meenemen naar de isoleercellen, de bunker en het indrukwekkende cellenblok.

Bekijk ook

Word abonnee: profiteer nu van extra korting op Noorderland | Noorderland

Ontvang dit najaar extra veel korting op een abonnement op Noorderland en laat je inspireren door de mooiste verhalen uit én over het noorden.

Een bezoek waard

Of je nu komt voor een kop koffie, een expositie of gewoon om door de oude cellengangen te dwalen: deze plek ademt geschiedenis én vernieuwing. En wie het nog gezelliger wil treffen, komt in december tijdens de kerstmarkt, wanneer de binnenplaats vol lichtjes en geuren verandert in een winterse wereld. De Blokhuispoort is zonder twijfel een van de leukste plekken van Leeuwarden – wanneer ga jij erheen?