Op pad met een jonge Drentse herder: 'Mensen verwachten vaak een oude man met een baard'

Grote familie

De herder is single maar zou zichzelf niet bepaald “alleen” noemen, in de dagelijkse aanwezigheid van zeven werkhonden – een paar thuis, een paar mee op pad – en een slordige 250 Drentse heideschapen. De kudde van Exloo voelt een beetje als één grote familie en Nynke Leen (27) is op haar gelukkigst in het bijzijn van de beestenboel.

Ze woont direct naast de schaapskooi in Exloo, het mooie esdorp op de Hondsrug. Een fijne plek in het dorpshart. ‘Binnen een halve minuut sta ik vanuit m’n woonkamer midden in de schaapskooi als het moet. En in de lammertijd kan ik tussendoor ook nog eens naar huis.’

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Sinds de herfst van 2022 is Nynke in vaste dienst bij de Stichting Schaapskudde Exloo. ‘Mooi om zo je steentje bij te dragen aan het beheer van de natuur,’ zegt ze. Een bijzondere job voor een praatgrage, blonde twintiger. Haar lach rolt over het veld. Ze weet: ze voldoet niet aan het klassieke plaatje. ‘Mensen verwachten een oude man met een baard, hoed en stok.’

Op de waakvlam

Het doorgaans zo hectische leven van de wollige bewoners en hun herder gaat in dit jaargetijde even op de waakvlam. Je zou het de stilte voor de storm kunnen noemen, hier in Exloo. Het toeristenseizoen zit er nagenoeg op, tegelijk met de intensieve dagelijkse zorg voor de ooien in de kudde én de groep rammen daarbuiten. De routineuze rondes over het uitgestrekte heideareaal lopen op hun einde zodra de herfst zich aandient.

En wat wás het weer een prachtig schouwspel: de buitengewone optocht die ’s morgens en ’s middags op vaste tijden dwars door het dorp marcheerde, steevast gadegeslagen door passanten en – soms tientallen – vakantiegangers in de bermen. Een enorme trekpleister, maar ook zoveel méér dan een mooi plaatje. ‘Het draait uiteindelijk om het welzijn van de dieren en de natuur,’ zegt Nynke. ‘En het is echt ongelofelijk wat voor verschil de schapen in dit gebied maken. Door de ongewenste grassen weg te grazen, houden ze de heide gezond.’

Haar kudde is de laatste van ons land die nog echt vanuit de kooi in het dorp vertrekt, en rondzwerft over het heideveld. ‘Een kwartier lopen’ is het tot ze de eerste pijpenstrootjes bereiken. De stoet houdt halt als de dagen korten. Nog even en de schapen lopen weer “gerasterd”, in en om Exloo. Op droge grond bij de boeren op het weiland, en in de dorpskooi.

In december maken de eerste kleintjes misschien hun opwachting en komt de nieuwe cyclus op gang. ‘Vanaf nu krijg ik wat meer vrije tijd,’ vertelt Nynke. ‘Tot begin januari, als de lammertijd losbarst. Dan is het weer aanpoten.’

Kuddebeschermingshonden

Bij de kooi in het dorp staat een bordje: ‘De schaopen lopen vandaoge niet, ze bint al op de hei.’ De kudde blijft soms, altijd vergezeld door hun trouwe beschermingshonden, een paar dagen of zelfs weken in het met hoog gaas en stroomdraden afgezette nachtvak, zodat ze overdag minder ver hoeven te lopen voor voedsel. Niet ver daarvandaan zoekt Nynke een bankje tussen het hoge gras, vult de drinkbak voor haar honden met water en vist voor zichzelf een appeltje uit de rugzak.

Eenzaam is ze nooit. ‘Gelukkig kan ik het heel goed met mezelf vinden, ik ben niet zo’n mensenmens. Hoewel het natuurlijk heel gezellig is om af en toe een praatje met wandelaars te hebben. Ze zijn vaak belangstellend naar de kudde en ik vind het leuk om erover te vertellen.’

Vooral haar nieuwe wakers, twee stoere werkhonden, zijn een opvallende verschijning in het veld en roepen soms vragen op. Kolossen, elk een kilo of 60, van het ras Mastin Espagnol de Trabajo. Zachtmoedig en intelligent, maar ook wantrouwend tegenover vreemden en dat moet zo blijven. ‘Ze zijn heel braaf, maar niet aaien,’ sommeert de herder beslist.

Deze krachtpatsers, geboren in de Belgische Ardennen, hebben maar één missie: het beschermen van de schapen tegen de wolf. Steeds meer kuddes in Nederland maken gebruik van deze honden die continu tussen de schapen verblijven en altijd alert zijn. ‘Het gaat er niet om dat ze moeten vechten met wolven,’ legt Nynke uit. ‘Maar dat ze hem zóuden en kúnnen verjagen als de wolf te dichtbij komt. De kudde voelt als hun familie, en die zullen ze verdedigen als het moet.’

Meer lezen

Verder lezen? De volledige reportage over deze Drentse kudde vind je in onze herfsteditie, nu te koop in de winkels en online te bestellen via onze webshop. In deze editie volgden we onder andere de Walk of Grief, een nieuwe pelgrimstocht op Terschelling, en namen we een kijkje bij een Groningse pompoenboerderij. In Ruinerwold waren we bij de traditionele perenveiling, een oude traditie die het dorp nog altijd verbindt. Dit – en nog veel meer – lees je nu in ons nieuwste nummer.