Ontdek het verborgen kloosterverleden van Friesland

De tijd van gebed en arbeid

Het kloosterverleden van Friesland gaat ver terug. In de vroege middeleeuwen vestigden zich de eerste kloosters in Friesland. Stavoren, Dokkum en Foswerd behoorden tot de voorlopers. Wat begon als eenvoudige gemeenschappen van koorheren groeide uit tot een netwerk van abdijen en kloosters dat het Friese landschap eeuwenlang zou vormen. De kloosterorden waren divers: benedictijnen, cisterciënzers, premonstratenzers, franciscanen – elk met hun eigen leefregels en taken.

De monniken en nonnen baden niet alleen, ze werkten ook op het land en aan de toekomst. Ze legden dijken aan, droogden moerassen in en maakten de grond vruchtbaar. Zo veranderden ze Friesland voorgoed. De abdijen waren bovendien centra van kennis en zorg: hier werd geschreven, onderwezen en gezorgd voor zieken en armen. In de 15de eeuw kende Friesland meer dan 50 kloosters – een ongekend aantal voor een dunbevolkte provincie.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

De Beeldenstorm en de stilte daarna

Die bloeitijd kwam abrupt ten einde in de 16de eeuw. De Beeldenstorm van 1566 raasde ook over Friesland: beelden werden vernield, kerken geplunderd en kloosters verwoest. Toen in 1580 de Staten van Friesland overgingen op het calvinisme, werden alle kloosters opgeheven. De gebouwen werden afgebroken, de grond herverdeeld. Van het bruisende kloosterleven bleef weinig over, behalve namen, verhalen en stenen.

Toch zijn er plekken waar het verleden nog voelbaar is. Zo kun je in Leeuwarden bij de Waalse Kerk nog zien waar eens de Dominicanessen hun kapel hadden. En in Gerkesklooster, ooit thuisbasis van het cisterciënzerklooster Jeruzalem, staat nog het voormalige brouwhuis – nu een protestantse kerk.

Bekijk ook

Nieuwe fietsroute in Friesland geopend: de Monnikentocht | Noorderland

Wie de stilte van het Friese land wil ervaren en tegelijk een reis door de tijd wil maken, is met de nieuwe Monnikentocht aan het juiste adres.

Op pad langs het kloostererfgoed

Voor wie vandaag de dag de sporen van dit verleden wil volgen, zijn er twee bijzondere routes. De Monnikentocht leidt fietsers langs het oude kloosterland van noordoost-Friesland. Je start in het dorp Veenklooster en passeert plekken waar eeuwenlang monniken woonden, baden en werkten – van Dokkum tot Augustinusga en Drogeham.

Voor wandelaars is er het Bonifatius Kloosterpad, een pelgrimstocht van 220 kilometer van Dokkum naar Wolvega. De route voert langs voormalige kloosters, stille kerken en eeuwenoude paden waar ooit pelgrims en broeders liepen. Langs de Kruiskerk in Burgum, het Karmelklooster in Drachten en de randen van De Alde Feanen proef je nog iets van die oude rust en toewijding.