Frieslands vergeten sekte: het verhaal van de labadisten

De man die zijn eigen kerk begon

Jean de Labadie (1610-1674) was een charismatische Franse prediker die zich niet kon schikken in de regels van de kerk. Ooit katholiek priester in Frankrijk, later gereformeerd predikant in Middelburg, droomde hij van een zuivere gemeenschap van ware gelovigen. Zijn vurige preken trokken volle kerken, maar ook argwaan. Nadat hij in 1669 uit zijn ambt werd gezet, verzamelde hij een groep gelijkgestemden om zich heen: de labadisten. Ze trokken door Europa, steeds op zoek naar een plek waar ze hun geloof ongestoord konden beleven.

Een jaar na de dood van Jean de Labadie in 1674 vonden de labadisten een verblijfsplek in Friesland, op Thetinga State in Wieuwerd, ook wel Walta State genoemd. De drie ongehuwde zusters Van Aerssen van Sommelsdijck, bewoners van het landgoed, boden de groep onderdak. Hier ontstond een kleine samenleving waar strenge regels van orde, tucht en vroomheid golden.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Bekijk ook

Een bijzondere Friezin: het verhaal van Anna Maria van Schurman | Noorderland

Anna Maria van Schurman was een pionier, een denker, een kunstenares én de eerste vrouw die colleges volgde aan een Nederlandse universiteit.

Een gesloten wereld

De labadisten geloofden dat God niet in stenen kerken woonde, maar in het hart van de gelovige. Bezittingen werden gedeeld, kinderdoop en zondagse rust verworpen. Wie zich aansloot, moest afstand doen van alles wat ‘werelds’ was. Toch was de gemeenschap opmerkelijk veelzijdig: onder de leden bevonden zich kunstenaars, geleerden en denkers zoals Anna Maria van Schurman, de eerste vrouwelijke student van Europa, en natuuronderzoekster Maria Sibylla Merian.

Maar met de tijd sloop er ook verdeeldheid in de gelederen. De strenge levenswijze en hiërarchische structuur van de labadisten deden denken aan een sekte, en langzaam brokkelde de eens zo vurige gemeenschap af. In 1732 hield de beweging in Friesland definitief op te bestaan.

Bekijk ook

Het geheim van Wieuwerd: de raadselachtige mummies van Friesland | Noorderland

In de kelder van de Nicolaaskerk in Wieuwerd liggen vier mummies die al ruim vierhonderd jaar de tand des tijds trotseren.

Van geloofsgemeenschap tot grafkelder

Wat bleef, is een raadsel dat de eeuwen trotseert. In de kelder van de Nicolaaskerk in Wieuwerd liggen vier mummies, ooit elf in totaal, die verbazingwekkend goed bewaard zijn gebleven. Eén van hen zou de labadist Goudsmit Stellingwerf zijn, die zich in de kelder wilde laten bijzetten. Tot op de dag van vandaag trekt de ‘mummiekelder’ bezoekers uit binnen- en buitenland.

De sekte leeft voort in een kinderboek

De intrigerende geschiedenis van de labadisten inspireerde kinderboekenschrijfster Margaretha van Andel tot haar roman Het addergebroed van Slot Thetinga. Het verhaal volgt de dertienjarige Jean, een jongen die opgroeit binnen de gesloten gemeenschap en worstelt met de strenge regels, het fanatisme en de angst voor verdoemenis. Van Andel baseerde zich op uitgebreid onderzoek en brengt de wereld van de labadisten op een spannende manier tot leven.