Een vakantiehuis met een bijzonder verhaal: 'Hier vonden ze steun bij elkaar'

Vakantiehuis in de Amelandse duinen

In het gastenboek hebben vele vakantiegangers een dankwoordje achtergelaten, soms op rijm of in dichtvorm. De warme, doorvoelde bewoordingen geven een indruk van wat het vakantiehuis op Ameland betekende voor degenen die er verbleven.

Het gastenboek was een paar jaar geleden te zien op een tentoonstelling over De Terrorist in het Fries Museum. Toen journalist en schrijver Auke Zeldenrust die expositie bezocht, wist hij het fijne nog niet van deze historie, ook al zijn de Wadden voor hem bekend terrein. ‘Terschelling is een favoriet, op Vlieland kom ik elke zomer en met vrienden ga ik in het najaar altijd naar Ameland. Over De Terrorist had ik alleen vaag weleens iets gehoord.’ De tentoonstelling raakte een snaar, wat hem als doorgewinterde journalist niet zo vaak overkomt, vertelt hij. ‘Ik houd natuurlijk wel van verhalen, maar ook van bijzondere locaties. Dit huis fascineerde mij meteen.’

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Het vakantiehuis in de Amelandse duinen was een oude Duitse barak, zoals Auke in zijn boek beschrijft: ‘Gebouwd door de handen van diezelfde bezetter die de eilandgasten, meestal jonge vrouwen met kinderen, in rouw heeft gedompeld. Hun mannen werden gefusilleerd, gevangengezet of naar kampen gedeporteerd.’ Na de oorlog huisvest het gebouw eerst opgepakte NSB’ers, daarna komt het leeg te staan. Verenigde oud-knokploegleden krijgen de beschikking over het pand, zamelen geld in en verbouwen het in het voorjaar van 1946 tot vakantiehuis. Die zomer arriveren de eerste gasten, in 1953 de laatste. De aanduiding van de Duitse bezetter voor leden van het verzet, “terroristen”, wordt hier een geuzennaam.

Delen is helen

De vrouwen, kinderen en mannen die van de boot kwamen voor een verblijf in De Terrorist, droegen zwaar leed op de schouders. Het vakantiehuis was bedoeld voor nabestaanden van omgekomen verzetsleden en voor gezinnen die weliswaar nog compleet waren, maar die door de oorlog waren getekend. De Terrorist zou het harde bestaan na de oorlog eventjes kunnen verlichten, zo was de gedachte. Auke: ‘Uitwaaien, zoals we dat nog steeds doen. Zodra je op de boot stapt, laat je je zorgen op de wal.’ Daar kwam bij dat je over de oorlog maar beter niet meer kon praten, volgens de opvattingen in die tijd. ‘Vergeten was het devies, en even lekker vakantie vieren.

De Terrorist was geen therapiehuis of lotgenotengroep,’ zegt Auke. ‘Maar er zaten wel degelijk mensen met vergelijkbare ervaringen bij elkaar. Dus het kon niet anders of ze praatten daar onderling over. Eigenlijk was dit een vakantiehuis vol trauma’s. En daarmee ontstond er vanzelf, onbewust, een soort lotgenotengroep avant la lettre. Want delen is helen, en dat is daar wel gebeurd.’

In zijn boek beschrijft Auke het geval van drie mannen die uit Amsterdam komen en die in september 1952 met hun gezinnen in De Terrorist verblijven. Alle drie zijn ze in de 60 en gaan ze als “invalide” door het leven. Twee van hen overleefden Nederlandse en Duitse kampen, de derde verloor zijn echtgenote bij een bombardement. In De Terrorist zoeken ze elkaar op, maar daar is de leiding niet onverdeeld blij mee, zo blijkt uit het verslag: ‘Het gevaar op De Terrorist is dat ze nog eens weer opnieuw alle oorlogsverhalen tegen elkaar houden. Dit is soms beangstigend, doch bij deze groep is gebleken dat dit het geheel niet heeft geschaad. Toen ze het gevoel hadden begrepen te worden, werden de verhalen minder’.

Tante Truus

Gesprekken zoals die tussen de drie Amsterdammers vonden bij uitstek plaats in de conversatiezaal, ingericht met rieten meubels en een boekenkast vol met vakantielectuur. ‘Knus’, is een omschrijving die herhaaldelijk het boek van Auke valt, in citaten van betrokkenen die het kunnen weten. In de avonduren en op verregende dagen zitten de gasten hier te lezen of te breien, te babbelen over het weer, het eten, het strand en soms delen ze op vertrouwelijke toon lief en leed met elkaar. Het houten vakantiehuis heeft ook een grote eetzaal, een keuken, slaapkamers voor het personeel en kamers voor circa 30 gasten. Elk seizoen, van mei tot augustus, wisselen tien, soms elf groepen elkaar af.

Bekijk ook

Zomeragenda: 9 markten, festivals en fairs die je niet wilt missen | Noorderland

Van markten tot kunstfestivals: overal is wel iets te ontdekken. We verzamelden de 9 leukste tips voor een dagje uit in Groningen, Friesland of Drenthe.

Koken, schoonmaken en opruimen zijn taken voor het personeel, zodat de gasten kunnen loskomen van hun beslommeringen. Aan het hoofd staat tante Truus, die ervoor zorgt dat alles in huis goed loopt maar ook verantwoordelijk is voor de sfeer en de aandacht voor de gasten. Als ze directrice wordt van De Terrorist is deze Groningse Angenietje Kuipers eind 20 en heeft ze een verleden in het verzet, waar ze zich bezighield met bonkaarten, illegale lectuur en onderduikers – onder de naam “tante Truus”.

Een ‘filmfiguur’, noemt Auke haar. ‘Een krachtige en bepalende persoonlijkheid. Op foto's staat ze vaak vooraan of in het midden. Truus was in staat om structuur te bieden in het huis – vroeg opstaan, dingen ondernemen, op tijd eten – maar ze had ook een luisterend oor.’ 

Verder lezen

Meer lezen over dit vakantiehuis? Het volledige verhaal vind je in ons zomernummer, nu te koop in de winkels en onze webshop. In deze nieuwe editie reizen we af naar Ameland en spreken we met NOS-presentatrice Afke Boven over haar geliefde Waddeneiland. Verder nemen we een kijkje in een bijzonder zeemuseum in Drenthe (ja, echt!), gaan we varen in Giethoorn en bezoeken we een tropische oase in Haren die je direct een vakantiegevoel bezorgt. Ook zetten we de lekkerste zomerrecepten op tafel. Dit – en nog veel meer – lees je nu in ons nieuwste nummer.