Varend of te voet langs kraampjes: bezoek de Overtuinenfair in IJlst

Hart van de Elfstedenstad

Dat moet bij ons ook wel lukken, dachten twee IJlsters toen ze elders in Friesland zagen hoe bewoners spulletjes in hun tuin verkochten – zo leuk en gezellig. Voor bijzondere tuinen moet je immers in IJlst wezen. In het hart van dit Elfstedenstadje liggen zogeheten overtuinen: grasveldjes waar ooit de witte was lag te drogen en te bleken in de zon. In meer plaatsen in Nederland bestonden dit soort functionele of siertuinen, die niet direct aan huis grensden maar aan de openbare weg of aan het water. In IJlst bepalen ze nog altijd het stadsgezicht. 

Zoals het water meandert, zo meanderen ook de grasveldjes op de oever mee. De tuinen zijn zo breed als de woningen zelf, maar dat kan heel wisselend zijn; meestal een meter of 5. Niet alle tuinen zijn even diep, ook staan er leilindes, soms midden in de tuin. De bijzondere ligging maakt het niet altijd makkelijk om er kraampjes te plaatsen, vertelt Tsjollie Hollenberg (48) van de organisatie: ‘Sommige overtuinen lopen heel schuin af. Andere zijn zo smal dat er net één kraampje past.’ Maar in de meeste gevallen bieden de overtuinen een gevarieerd en karakteristiek decor voor de fair. 

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Van thee tot kunst

De meeste overtuinen zijn tegenwoordig eigendom van de gemeente, vertelt Tsjollies collega-organisator Klaasjan Kuperus (61). ‘De bewoners hebben het exclusieve recht om de overtuin te gebruiken, en worden geacht deze in originele staat te onderhouden.’ Zelf woont hij ook aan de gracht, mét overtuin. ‘Het voelt alsof het van jou is, het hoort bij het huis waar je woont. Je mag er lekker zitten en een bootje aanleggen.’ Met een lach voegt hij toe: ‘En ik houd dus in de zomer elke week netjes het gras bij.’ 

Hoe het voor bewoners is om een fair voor de deur te hebben? Tsjollie: ‘We vragen wel netjes aan bewoners of we gebruik mogen maken van hun overtuin. Daar doet eigenlijk niemand moeilijk over.’ Bij zo’n 50 kramen – de ene in de breedte, de andere dwars op de tuin – is van alles te bekijken en te kopen, met elk jaar net weer een iets ander aanbod: denk aan woonaccessoires, brocante, keramiek, maar ook siropen voor limonades, poffertjes en gerookte paling. ‘En in de theetuin kun je even zitten met wat lekkers erbij.’ 

Bekijk ook

De Tuinspecial van Noorderland is uit: koop 'm nu | Noorderland

Deze tuinspecial van Noorderland is voor iedereen die het geluk kent van het werken en genieten in het groen.

Klaasjan: ‘We willen het een beetje exclusief houden, met echt mooie spullen.’ Hij wijst erop dat er een bescheiden entreeprijs geldt: €2,50 per persoon. ‘Dat zorgt voor een net even wat gerichter en aandachtiger publiek.’ Wel zegt hij er meteen bij dat de opbrengst naar een lokaal goed doel gaat: de Johanna Jacoba bijvoorbeeld, een beurtschip in IJlst dat onderhoud nodig had, of een vereniging die zoveel jaar bestaat en wel een extra potje kan gebruiken. 

Meer lezen

Verder lezen? Het volledige verhaal over de Overtuinenfair in IJlst staat in de nieuwste tuinspecial van Noorderland. Deze editie is tot 23 juni 2025 te koop in de winkels en is ook gemakkelijk online te bestellen via onze eigen webshop. Voor deze editie spraken we met de tuinkunstenaar Theo Leijdekkers, somden we de leukste theetuinen van het noorden op, ontdekten we de Grunninger daans en gingen we langs bij de "Luie Tuinman" in Drenthe. Dit – en nog veel meer – lees je nu in ons nieuwste nummer.