50 jaar School in Bos: 'Een stukje Den Haag in Drenthe'

Souvenir voor het leven

Geconcentreerd componeren de handen van het 11-jarige meisje een stilleven. Het is een precies werkje: blaadjes, besjes, dennenappels en andere vondsten uit de achtertuin van het buitencentrum worden vereeuwigd in een “bosdoosje”.

Voor sommigen is dat doosje een souvenir voor het leven, zo bleek eind vorig jaar tijdens de grote reünie met duizenden oud-leerlingen. Volwassenen van nu koesteren het doosje dat herinnert aan een unieke schoolweek in Drenthe en hen terug katapulteert naar die lange dagen buiten, het speuren in de vrije natuur, leren in de échte wereld. Dat is nog eens buitenschools.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Hoe een tijdperk begon

In de jaren 60 van de vorige eeuw vierde een Haagse wethouder vakantie in Drenthe. Hij zag bij toeval dat de Stichting Maatschappij van Weldadigheid haar voormalige bejaardenhuis in Wilhelminaoord te koop aanbood: Rustoord II, bouwjaar 1904, vraagprijs 100.000 gulden. Dat kon weleens een mooie investering zijn in de Haagse jeugd, bedacht de lokaal bestuurder en dat was het begin van een uitzonderlijk tijdperk.

Na jaren waarin het karakteristieke pand dienstdeed als vakantiehuis voor Haagse kinderen van ouders met een laag inkomen, groeide deze lommerrijke plek uit tot “School in Bos”. Al 50 jaar een fenomeen. Intussen beleefden al zo’n 125.000 kinderen van 100 Haagse basisscholen er een werkweek waarin de natuurbeleving centraal stond. En daar komen nog wekelijks nieuwe busladingen met leerlingen bij.

De pionier: Jan Wartena

Oud-docent Jan Wartena (92) stond aan de basis van het lesprogramma School in Bos. Hij verhuisde in 1974 naar Drenthe met een eervolle opdracht op zak van zijn werkgever, de gemeente Den Haag: een buitencentrum in de steigers zetten waar schoolkinderen uit de Randstad kennis kunnen maken met de natuur in Drenthe. ‘Ik vond het fantastisch,’ zegt Jan er ruim een halve eeuw later over. ‘Ik mocht alles zelf uitvogelen.’ 

Als pionier in Wilhelminaoord wist Jan de vijfde- en zesdeklassers – nu groep 7 en 8 – te enthousiasmeren voor ontdekkingstochten buiten. Op zoek naar kikkers, hagedissen én spannende Drentse volksverhalen, die de verbeelding prikkelden. Jan genoot van de kinderlijke verwondering en School in Bos werd een hit. Al snel werd het programma op verzoek van de gemeente uitgebreid met archeologie en prehistorie.

In de tuin van Wilhelminaoord werd, in samenwerking met het Drents Museum en een provinciaal archeoloog, een prehistorisch huis gebouwd, de start van een compleet dorpje uit de oertijd. Ook kwamen er grote zwerfkeien, door docent Jan persoonlijk geregeld. De reuzenstenen kwamen aan de oppervlakte bij de aanleg van de snelweg van Meppel naar Leeuwarden en illustreren sindsdien het verhaal over de ijstijd. De geologie van het landschap komt tot leven zodra de kinderen vervolgens op de fiets stappen en zelf zwerfsteentjes gaan zoeken op het Holtingerzand bij Havelte.

Meer lezen

Verder lezen? Het volledige verhaal over School in Bos staat in de nieuwste tuinspecial van Noorderland. Deze editie is tot 23 juni 2025 te koop in de winkels en is ook gemakkelijk online te bestellen via onze eigen webshop. Voor deze editie spraken we met de tuinkunstenaar Theo Leijdekkers, somden we de leukste theetuinen van het noorden op, ontdekten we de Grunninger daans en gingen we langs bij de "Luie Tuinman" in Drenthe. Dit – en nog veel meer – lees je nu in ons nieuwste nummer.