Verdwenen maar niet vergeten: ontdek deze afgebroken Groninger borgen

Borg Ewsum bij Middelstum

Ooit stond bij Middelstum de indrukwekkende borg Ewsum, vermoedelijk gebouwd in de 13de eeuw op de resten van een ouder steenhuis. Rond 1472 liet ridder Onno van Ewsum een zware geschutstoren optrekken, een militair bouwwerk dat zelfs de stad Groningen zorgen baarde. In de 16de en 17de eeuw veranderde de burcht langzaam in een statige woonplaats met glas-in-loodramen, barokke torenspitsen en sierlijke details.

Na eeuwen van bewoning, verbouwingen en veranderingen bleek het onderhoud van de borg niet meer te betalen. In 1863 werd Ewsum afgebroken en het bouwmateriaal verkocht. Het enige wat overbleef van het gebouw is de geschutstoren, met gevelstenen uit 1472 en een windvaan in de vorm van ridder Onno. Het omgrachte "eiland" met lindebomen, de oude boerderij en een historische kruidentuin zijn nog wel te bezoeken en herinneren aan de plek waar ooit een van de meest imposante borgen van Groningen stond.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Borg Dijksterhuis

Van alle Groninger borgen was het Dijksterhuis in Pieterburen de laatste die werd afgebroken. In 1903, na het overlijden van de laatste bewoner, viel het ooit imposante huis ten prooi aan de slopershamer. Daarmee verdween niet alleen een gebouw, maar ook een plek waar verhalen van piraten, moord en mysterie eeuwenlang samenkwamen. In de 14de eeuw mogelijk gesticht op een zandplaat aan het Wad, groeide het huis uit tot een deftige borg, met een geschiedenis vol intriges. Zo zou het ooit gebruikt zijn als roversnest, en herinnerde een bloedvlek op de vloer aan een moord die plaatsvond in het huis.

Hoewel het Dijksterhuis fysiek verdween, leven delen voort in de omgeving: zo bewaken de stenen leeuwen van het Dijksterhuis nu de Menkemaborg. En in de kerk van Pieterburen getuigen een herenbank, grafkelder en oude rouwborden nog van de grandeur van weleer.

Borg Vredenburg in Hogezand

Aan de Meint Veningastraat in Hoogezand stond ooit borg Vredenburg, een sierlijk zomerverblijf dat in 1664 werd gebouwd door de Groningse burgemeester Gerhard ten Berge. De naam van de borg – toen nog Vredenberg – was een liefdesverweving van zijn eigen naam en die van zijn vrouw, Houcke van Freden. Zijn zoon Gerhard Hindrick erfde het landgoed, breidde het flink uit, maar bleek een frauderende rentmeester. Na zijn vlucht en veroordeling tot de dood, werd zijn bezit verkocht.

De borg ging naar nieuwe families, waaronder de adellijke familie Trips, die de naam veranderde in Vreedenburg. In 1805 liet de laatste eigenaar het vervallen huis slopen. Vandaag de dag is er niets van de oorspronkelijke borg meer te zien, al herinneren een oude preekstoel en een herenbank in de Damkerk in Hoogezand nog aan de macht en rijkdom van haar vroegere bewoners.

De Hanckemaborg in Zuidhorn

Aan de rand van Zuidhorn stond ooit de Hanckemaborg, een trotse borg met een rijke geschiedenis vol adellijke huwelijken, twisten en verbouwingen. Ooit begonnen als steenhuis, groeide Hanckema in de 17de en 18de eeuw uit tot een sierlijk landhuis met een sterrenkamer, een poort met zandstenen omlijsting en een karakteristiek torentje. De borg kende bewogen tijden: zij werd bezet door Münsterse troepen, wisselde meerdere keren van eigenaar en kwam uiteindelijk in handen van het geslacht Clant, dat de borg haar grootste glans gaf.

In 1877 viel ook deze borg ten prooi aan de sloophamer. Toch is Hanckema niet vergeten: het schathuis werd in 1965 herbouwd, contouren van de borg zijn weer zichtbaar gemaakt en ornamenten leven voort in musea.