Het Pionierspad: wandelen over de oude zeebodem

Het Pionierspad

Het Pionierspad – 208 wandelkilometers tussen de waterrijke Wieden in Overijssel tot aan Muiden – koerst dwars door Hollands polderland. In deze tijd van het jaar extra genieten, met dat kleurrijke palet aan tulpenakkers.

De samenstellers van deze route, genomineerd voor Wandelroute van het Jaar 2025, zochten naar aantrekkelijke etappes en naar blikvangers die het pioniersverleden goed laten zien. Zoals de eerste boerenbedrijven, de werkeilanden, stedelijke ontwikkeling, vernieuwingen in de landbouw en nieuwe natuurgebieden. Een ontdekkingsreis te voet die ons grotendeels over land voert waar 80 jaar geleden de bodem van de voormalige Zuiderzee lag.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Voortrekkers in nieuw land

Centraal op het pad staat de pioniersgeest. Het waren immers de voortrekkers in het nieuwe land die baanbrekend werk verrichtten. Niet alleen in onze jongste provincie Flevoland, maar ook op het “oude land” achter de dijken, in de Kop van Overijssel, waar het Pionierspad uit de startblokken komt. 

Ook hier vindt de wandelaar een fascinerend landschap dat door ingrijpen van de mens is ontstaan. In het begin van de 20ste eeuw, tijdens verschillende economische crises, werden gebieden in en rond Giethoorn aangewezen voor inpoldering en zo zijn drassige moerassen in grote delen van Noordwest-Overijssel ontgonnen. Een van de eerste trajecten van het Pionierspad voert door de kaarsrechte Polder Giethoorn, een gebied dat in 1928 als werkverschaffingsproject werd drooggemaakt.

Bekijk ook

Parel op Funda: droomboerderij in Giethoorn | Noorderland

Dit keer in de spotlights: kijk binnen in een echte droomboerderij in Giethoorn, die vroeger een pottenbakkerswinkel was.

Dat “pionieren” soms offers vraagt, blijkt wel uit dit ontstaansverhaal. Want het benodigde land werd onteigend, ondanks hevig protest van de lokale bevolking. Woeste gronden werden geschikt gemaakt voor agrarisch gebruik, hoofdzakelijk door werkloze arbeiders uit de Randstad.

Het landschap veranderde voorgoed

De uiteindelijke opbrengst voor de Gietersen zelf viel fors tegen: vissers verloren hun visgronden, terwijl als gevolg van de lage grondwaterstand in de nieuwe polder ook het areaal voor veehouderij en rietteelt afnam.

De door de Dienst der Domeinen gestichte boerderijen in dit “nieuwe land” waren veel te groot voor de bestaande, lokale bedrijven en werden zodoende verpacht aan landbouwers en veehouders van elders uit Nederland. Er kwamen grote hoeves te staan met een modernere bedrijfsvoering, zonder de zo kenmerkende vaarcultuur van het waterdorp. Slechts een enkele Gieterse boer kon in deze polder zijn bedrijf voortzetten. Het landschap was veranderd en de inwoners moesten op zoek naar een nieuwe identiteit, naar andere middelen van bestaan.

Bekijk ook

Word nu abonnee voor slechts €9,99 per kwartaal | Noorderland

Nog geen abonnee van Noorderland? Profiteer nu van onze speciale voorjaarsactie: sluit een jaarabonnement af en betaal slechts €9,99 per kwartaal.

Lichtwachterswoning

Onze wandelschoenen koersen in straf tempo verder door vaardorpen en gehuchten in het idyllische watergebied dat onderdeel is van Nationaal Park Weerribben-Wieden. Plekjes als Dwarsgracht, Jonen – waar je de oversteek met het kleine fiets- en voetveer maakt –, De Leeuwte, Moespot en het stadje Vollenhove met z’n vele havezaten. Daar nemen we afscheid van Overijssel en steken de grens over naar het nog jonge land in de Noordoostpolder: Flevoland.

Het is ronduit intrigerend en ook wel licht vervreemdend om in dit landschap van uitgestrekte akkers en weidse vergezichten de terp Oud-Kraggenburg te zien. Een voormalig (schier)eilandje dat ooit in de Zuiderzee, en nu op het droge ligt.

De oude lichtwachterswoning staat er nog steeds: een huis met een lichtopstand of vuurtoren, gebouwd op een terp. Aan de voet van die terp lag een kleine binnenhaven, waar ooit zeilschepen en stoomboten konden schuilen bij mist en storm. Een aanrader om een kijkje te nemen, al is dit bijzondere gebied alleen tijdens Open Monumentendag toegankelijk voor publiek.

Meer lezen

Verder lezen? Het volledige verhaal over het Pionierspad staat in de nieuwste voorjaarseditie van Noorderland. Deze is tot 13 mei 2025 te koop in de winkels en is ook gemakkelijk online te bestellen via onze eigen webshop. Voor deze editie spraken we met de Groningse zangeres Marlene Bakker, staan we uitgebreid stil bij 80 jaar vrijheid en bezochten we het nieuwe Werelderfgoedcentrum (WEC) in Lauwersoog. Dit – en nog veel meer – lees je nu in ons nieuwste nummer