Jan Mankes: publiekslieveling komt thuis in Belvédère

Geliefd en gewild

Jan Mankes was in een kort tijdsbestek – hij overleed op z’n 30ste aan de gevolgen van tuberculose – bijzonder productief, en was in tegenstelling tot bijvoorbeeld Vincent van Gogh ook in zijn tijd al geliefd en zijn werk gewild. Als ik in De Knipe de bocht naar het museum maak, zoek ik tevergeefs naar het huis waar Mankes ooit met zijn familie woonde. De woning is, samen met het huis van de buren dat hij ook vaak schilderde, helaas tegen de vlakte gegaan. In zijn schilderij Weg langs de vaart in de Knijpe uit 1914 is te zien dat Mankes een grote liefde koesterde voor het dorp De Knipe.

‘We hebben een aantal “kernkunstenaars” in onze collectie en Jan Mankes is daar één van,’ legt museummedewerker Neline Slotemaker uit. ‘Toen onze directeur Han Steenbruggen enkele jaren geleden besloot om Mankes een keertje níét op zaal te hangen, was de wereld te klein. Er zijn toen zo veel verontwaardigde reacties op gekomen dat dat besluit snel weer is teruggedraaid. Mankes is een publiekslieveling en veel mensen komen naar Museum Belvédère om zijn werk te zien.’ 

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Woudsterweg

Samen met Museum Arnhem en Museum MORE in heeft Museum Belvédère de grootste collectie Mankes-schilderijen. Ook zijn veel van zijn schilderen in particulier bezit, waarvan er meerdere in de tentoonstelling te zien zijn. De expositie is in samenwerking met Museum Arnhem tot stand gekomen. Meerdere musea en particulieren hebben hun schilderijen in bruikleen gegeven zodat de bezoekers in Heerenveen-Oranjewoud niets te kort komen.

Mijn aandacht gaat in eerste instantie vooral uit naar de schilderijen die Mankes gemaakt heeft van de Woudsterweg. Zo is Avondschemering een werk waaruit een grote liefde voor het Friese landschap spreekt. Als je het museum wilt bezoeken moet je over diezelfde Woudsterweg rijden, dus de bezoekers kunnen als het ware een sprong terug maken in de tijd en de wereld zien zoals Mankes die een eeuw geleden zag. Met deze nieuwe expositie in Museum Belvédère komt Jan Mankes als het ware na ruim 100 jaar weer thuis.

Liefde voor de natuur

Museum Belvédère is een museum dat zich in principe richt op moderne en hedendaagse kunst, en daarnaast ook een grote liefde voor de natuur tentoonspreidt. Niet alleen is het museum pal tegenover het historische Landgoed Oranjewoud gesitueerd en ligt het horizontaal over het middeleeuwse kanaal de Prinsewyk, ook is door de plinten van de expositieruimtes de natuur steeds zichtbaar.

Jan Mankes zou er blij van geworden zijn, want ook in zijn werk is de liefde voor de natuur duidelijk zichtbaar. Hij leefde in een tijd waarin het expressionisme snel de overhand nam in de kunst, maar Mankes bleef als een van de laatsten der Mohikanen trouw aan het realisme.

Bekijk ook

Nieuwste voorjaarseditie van Noorderland nu te koop | Noorderland

De nieuwste editie van Noorderland ligt in de winkels! Haal 'm snel in huis, of bestel 'm gemakkelijk online via onze webshop.

En hoewel er een beetje laatdunkend over hem werd gedaan door kunstcritici, had Mankes een grote schare volgelingen die zijn kunst bleef waarderen. Hij was eigenzinnig en trok zich weinig aan van de toenmalige heersende trends. Een karakter-eigenschap waarmee je in Friesland de handen wel op elkaar krijgt. Kunstenaar Henk Helmantel, de grote noordelijke realist uit Groningen, is een groot liefhebber van de werken van Mankes en zegt diep ontroerd te kunnen raken door zijn werk. Een aanbeveling die kan tellen.

Verder lezen

Verder lezen? Het volledige verhaal over Jan Mankes staat in de nieuwste voorjaarseditie van Noorderland. Deze is tot 13 mei 2025 te koop in de winkels en is ook gemakkelijk online te bestellen via onze eigen webshop. Voor deze editie spraken we met de Groningse zangeres Marlene Bakker, liepen we het Pionierspad en staan we uitgebreid stil bij 80 jaar vrijheid. Dit – en nog veel meer – lees je nu in ons nieuwste nummer