Lifestylemagazine over Noord-Nederland

Bijzonder natuurfenomeen: zo werken spreeuwenzwermen

Spreeuwenzwermen zijn een indrukwekkend natuurverschijnsel. Net voor zonsondergang vormt een grote groep spreeuwen golvende, donkere wolken in de lucht, een spektakel dat zowel mysterieus als betoverend is. Maar waarom doen ze dit? En hoe voorkomen ze dat ze tegen elkaar aanvliegen? De redactie van Noorderland zocht het voor je uit.   

Spreeuwenzwermen

Spreeuwenzwermen

Het is je vast weleens opgevallen: een enorme spreeuwenzwerm, die sierlijk beweegt alsof de vogels samen één zijn. Je kunt het fenomeen vooral in het najaar en de winter bewonderen. Dat komt doordat Nederland een belangrijk overwinteringsgebied is voor spreeuwen uit Noord- en Oost-Europa. De gematigde winters en de hoeveelheid voedsel maken ons land aantrekkelijk voor deze vogels.

Vooral in moerasgebieden, rietvelden en stadsparken zijn vaak grote groepen spreeuwen te vinden. Hier verzamelen ze zich tegen de schemering in enorme zwermen voordat ze gezamenlijk in bomen of rietkragen gaan slapen. Dit gedrag helpt hen niet alleen om warmte vast te houden, maar biedt ook bescherming tegen roofdieren, zoals haviken en slechtvalken.

Redenen om te zwermen

Het zwermgedrag van spreeuwen heeft meerdere functies. De belangrijkste reden voor het zwermen is bescherming tegen roofdieren. Door in een snel bewegende groep te vliegen, maken de spreeuwen het lastig voor een aanvaller om een enkele vogel uit te kiezen. Het lijkt alsof de zwerm een groter organisme is, wat roofvogels kan afschrikken.

Daarnaast helpt zwermen bij het uitwisselen van informatie. Spreeuwen communiceren op deze manier over voedselbronnen en veilige slaapplaatsen. Ook kan deze manier van bewegen een sociaal aspect hebben: spreeuwen zijn namelijk groepsdieren en vinden veiligheid en zekerheid bij elkaar.

Spreeuw. Foto: Adobe Stock

Waarom ze niet botsen

Wie eens goed kijkt naar een spreeuwenzwerm, zal zich verbazen over de soepelheid waarmee de vogels bewegen. Een spreeuwenzwerm beweegt met een perfecte choreografie, zonder dat de spreeuwen tegen elkaar aanvliegen. Dit komt doordat spreeuwen hun directe buren in de zwerm nauwlettend volgen. Uit onderzoek blijkt dat iedere spreeuw in de zwerm zich richt op ongeveer zes tot zeven buren en direct reageert op hun bewegingen. Door kleine aanpassingen in snelheid en richting kunnen ze harmonieus met de zwerm meebewegen, een fenomeen dat je bijvoorbeeld ook bij vissen en insectenzwermen ziet. Best bijzonder, voor zulke kleine beestjes!

Natuur
  • Vogelbescherming, Natuurmonumenten, Natuurfotografie, NIOO-KNAW
  • Adobe Stock