Tekst: Marloes de Moor | Foto: Museum Borg Verhildersum
Vrijwel elke Groninger kent ‘m: Ede Staal, de vertolker van het Groninger lied. Hij is al meer dan 35 jaar niet meer onder ons, maar zijn liedjes over het Groningse platteland zijn nog steeds geliefd; na zijn dood groeide hij zelfs uit tot een fenomeen. Museum Borg Verhildersum in Leens eert de zanger, die in het dorp opgroeide, binnenkort met een nieuwe tentoonstelling.
“De nuchtere Groninger”. Het is een hardnekkig cliché. Hoewel Groningers zelf vaak trots zijn op hun nuchterheid, lijkt het met die onbewogen inborst soms wel mee te vallen. Je hoeft maar het melancholische ‘t Hogelaand van Ede Staal (1941-1986) op te zetten en menigeen krijgt vochtige ogen. ‘Het begrip “nuchtere Groninger”, dat heb ik nooit begrepen. Groningers zijn een sentimenteel volk. Hartstochtelijk, maar op een bepaalde manier wel gedegen,’ zei schrijver Jan Mulder eens in een interview met Dagblad van het Noorden.
Grote aantrekkingskracht
Misschien verklaart dat de grote aantrekkingskracht van Ede Staal, die tot ver na zijn dood beroemd en geliefd blijft. Hij was het allemaal: vol weemoed, verlangen en romantiek, maar even zo bescheiden, nuchter en introvert. Een diepe liefde voor muziek, maar wars van opsmuk, schijnwerpers en publiciteit. Hij trad zelden op. Ronduit verbaasd was hij toen de mensen zo lyrisch waren over zijn nieuwe elpee Mien Toentje en er meer dan 10.000 exemplaren verkocht werden. ‘Hij wist niet wat hij meemaakte, toen hij zomaar ineens fanmail ontving. ‘‘Ik heb n dakgeude vol post gekregen” zei hij,’ vertelde journalist Willem Friedrich in de 44-delige podcast CREDO die RTV Noord over Ede Staal maakte.
Recept: Groninger mosterdsoep
Mismoedige optimist
Friedrich was de enige journalist die de zanger ooit voor een krant heeft geïnterviewd, want die hield zich doorgaans liever op de achtergrond. ‘Een mismoedige en melancholieke optimist met een gesloten karakter,’ zo noemde Staal zichzelf herhaaldelijk.
Henk van Middelaar memoreert in zijn Ede Staal-biografie Geef Mie de Nacht hoe nerveus Ede was, toen hij op 1 november 1984 tijdens het Groninger liedjesfestival het podium op moest om voor 500 man te zingen. Bijna bezweek hij onder de druk. ‘Het shaggie trilt tussen zijn vingers. Als hij aangekondigd wordt, dreigt hij weg te lopen. Engbert (Gruber, programmamaker bij Radio Noord red.) moet hem bijna het podium op duwen.’
Meer lezen
Verder lezen? Het volledige verhaal over Ede Staal verscheen in Noorderland 2023-2. Deze editie is nu te koop via onze webshop en ligt tot 4 april 2023 in de winkels. In deze editie gaan we ’terug naar toen’: we overnachten het oude Seinhuisje op Terschelling, gaan langs bij Professor Pannenkoek in Orvelte en bezoeken het bekende “vlechtdorp” Noordwolde. Dit – en nog veel meer – lees je nu in Noorderland!
