Tekst: Jolanda de Kruyf | Foto: Marketing Groningen – Stella Dekker
Vermoedelijk al zo’n duizend jaar slingert de Stadsweg onaangetast door het Groninger landschap, een voormalige verkeersader tussen kooplieden uit de stad en hun zakenpartners over de grens. De voormalige handelsroute tussen Stad Groningen en het Duitse Emden is de oudst bewaard gebleven, deels zelfs nog onverharde kleiweg van Groningen. Natuurlijk is niets meer zoals het vroeger was, maar de fietser die er oog voor heeft vindt nog veel sporen van weleer terug.
In Groningen bestaat een spreekwoord om aan te geven dat iets al lang bestaat: Zo old as Stadsweg. Knap oud dus. Archeologen schatten dat de Stadsweg van rond de 12de eeuw dateert. Het tracé vanuit de stad liep vanaf het Waagplein via de Poelestraat richting het noordoosten, kruiste bij wat nu Oosterhogebrug heet (‘Hoogebrug’) de rivier de Hunze en volgde in grote lijnen het verkavelingspatroon van de in de 11de tot 13de eeuw ontgonnen gebieden ten noordoosten van de stad.
Er waren natuurlijk méér wegen die naar de handel leidden. Over water bijvoorbeeld, ‘want dat was makkelijker dan over land,’ zegt stadsarcheoloog Gert Kortekaas. Volgens hem was de handelsroute via het Damsterdiep met afstand de drukst bevaren in de late Middeleeuwen. ‘Zeker voor het transport van bulkgoed als hout en graan dat uit Duitsland en het zuiden van Scandinavië onze kant op kwam. Een middeleeuwse stad in bloei als Groningen had veel hout nodig om mee te bouwen en graan voor de productie van brood en bier.’
Een komen en gaan
Terug naar de Stadsweg. Die gold in de vroege Middeleeuwen als belangrijke verbinding tussen de stad Groningen met het noordoosten van de provincie en de Duitse stad Emden in Oost-Friesland. Over deze route werden onder andere jaarlijks ossendriften georganiseerd vanuit Noord-Duitsland naar Groningen. De naam Ossenmarkt in de binnenstad – hier vond de veemarkt plaats – verwijst er nog naar.
Langs de Stadsweg was van oudsher sprake van veel bedrijvigheid door een komen en gaan van kooplieden met handkarren en door runderen voortgetrokken wagens, en van marskramers met hun koopwaar in de rugkorf. Daarmee was de route een belangrijke schakel in de handel, van Groningen tot aan de Baltische Staten toe. Maar hij werd ook gebruikt door “gewone” reizigers en pelgrims op spirituele missie. Die weg is nog grotendeels intact, maar speelt door nieuwe, hedendaagse verbindingen geen economische rol van betekenis meer. Behalve voor recreatief gebruik natuurlijk; de Stadsweg is door de provincie een jaar of wat terug getransformeerd tot aantrekkelijk en goed begaanbaar fietspad. De route die nu tot aan Delfzijl loopt, beslaat 33 kilometer, mét behoud van een klein stukje onverhard oorspronkelijk pad dat tussen Ten Boer en Winneweer ligt.
Verder lezen
Meer lezen? Het volledige verhaal vind je in Noorderland 2022-4. Dit nummer is nu te koop in de winkel en in onze online webshop. In dit nummer maakten we een stadswandeling door Bolsward, bezochten we café ’t Zielhoes in de provincie Groningen en gingen we aan de slag met lekkere picknickgerechten. Dit – en nog veel meer – lees je nu in de nieuwe editie!
