Leg ‘t hoofd in de nek – pas wel op waar je loopt – en ga op ontdekkingsreis door Groningen-Stad. Zie het als hernieuwde kennismaking. Of dacht je soms dat je alles gezien had? Kijk beter. Hóger. Want daar wemelt het van mooie, markante verhalen. De vele fraaie gevelstenen doen een boekje open over de historie van wat ooit een bloeiende havenstad was. Voor wie het zien wil natuurlijk.
Opvallende stenen en tekens aan de gevel. Tableaus en beelden. Uithangborden. Ornamenten. Zwierige muurankers en versierselen. Het straatbeeld van Groningen-Stad is er letterlijk mee bezaaid, als je er maar oog voor hebt. En dat terwijl er toch al zoveel verloren ging; door verbouwingen en afbraak van panden, als gevolg van de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog waarbij het hart van de stad zwaar getroffen werd. ‘De complete noord- en oostwand van de Grote Markt zijn tussen ’40 en ’45 weggevaagd,’ vertelt stadsgids Paulien Ex ons. ‘Heel veel monumentale panden en daarmee ook de mooiste gevelstenen verdwenen zo voorgoed uit het straatbeeld. Al bleef een aantal daarvan gelukkig wél bewaard; het Groninger Museum heeft ook gevelstenen in depot liggen.’
Geen oog voor bouwkunst
Wil je iets weten van gevelstenen, welk verhaal nu precies achter die ene steen schuilgaat? Vraag het Paulien Ex (62) en zij praat je bij. ‘Nou ja, er zijn vast nog dingen die ik ook niet weet, maar ik heb inmiddels een heel arsenaal aan kennis opgebouwd om uit te putten.’ Na een kleine 20 jaar zelfstandig gidsen is Paulien routinier op gebied van stadsexcursies. ‘Ik was altijd al geïnteresseerd in geschiedenis, kunst, cultuur en architectuur. Maar dit is min of meer op mijn pad gekomen, het is echt organisch gegroeid.’ Haar belangstelling werd gevoed toen ze in 1977 vanuit het Overijsselse Raalte in Groningen neerstreek voor de studie HBO Jeugdwelzijnswerk, maar de echte liefde kwam pas later. ‘Joh, als je als student door de stad fietst heb je héle andere dingen aan je hoofd. Dan heb je nog helemaal geen oog voor de bouwkunst. Het kwam bij mij ook pas op latere leeftijd.’ Paulien bleef hangen aan Groningen. ‘Het is een stad waar ik me prettig en vrij voel.’ Van alles pakte ze aan, toch kon ze nooit goed haar draai vinden. Tot ze als bijbaantje bij de VVV terecht kwam, begon met mensen rondleiden en de smaak te pakken kreeg. Sindsdien is ze fulltime stadsgids met een eigen bureau en een stuk of tien hulpgidsen die gasten door Groningen loodsen.
Meer lezen over de Groningse gevelstenen? Dit verhaal verscheen in Noorderland 2020-8. Dit nummer is nu te koop in de winkel en in onze webshop!
Bron: Jolanda de Kruyf | Beeld: Jolanda de Kruyf
