Wist je dat ook jij misschien wel een stukje oeroud erfgoed met je meedraagt?
Wacht eens even, jij bént misschien wel erfgoed. Een gift van moeder en vader, die
ooit – ver voor onze tijd – uit de losse pols taal én liefde over Noorderland strooiden.
Links wat Fries, rechts wat Gronings en daaronder Drents. Volstrekt verschillend met tóch hetzelfde gevoel. Laten we onze liefde voor eigen streek en de taal die daarbij hoort vooral koesteren, net zoals Ans Klok.
‘De streektaal is een aarfenis meer weerd dan geld’
‘Drents is de taal van mijn hart. Ik heb het altijd gesproken, net zoals bijna iedereen in Dwingeloo – de plek waar ik opgroeide. Nederlands leerde je pas op school, maar zodra we naar huis huppelden spraken we onze eigen taal. Mit mijn vriendinnegies, zuster en pap en mam. Geloof het of niet, maar in het dorp met iedereen. Ach, we pasten ons wel aan hoor, als er een Hollander in de buurt was. Toen ik klein was, waren dat voor mij vaak de deftige mensen. Ik zegge altied: proot plat als ‘t kan, maor Nederlands als ’t beter is. Maar hoe dan ook, het blijft altijd schakelen. Ik denk, praat en schrijf altijd in het Drents. Dan pas komt het Nederlands. Toen iemand een keer opperde dat ik wel docent Nederlands kon worden, heb ik heel hard gelachen. Ik docent Nederlands? Nee joh, dat lag helemaal niet in mijn straatje. En toch. Tóch ben ik docent geworden. Streektaaldocent. Nu mag ik anderen het Drents bijbrengen. Dat vind ik ook belangrijk. Want er zijn nog 300.000 mensen die het spreken; het gaat achteruit. Mijn kleinzoon riep laatst vrolijk dat hij op zijn Engelse toets 0 fouten had. Super, echt wel. Maar krijgen ze ook een toets Drents? Leren ze dat ook nog? Ik zeg altijd: de streektaal is een aarfenis meer weerd dan geld, ie hebt er oen hiele leven wat an. Het is een stukje identiteit dat we moeten bewaren. Soms vraagt iemand mij om te helpen met een rouwadvertentie in het Drents. Dat vind ik zo mooi! Het is immers de taal die het dichtst bij onze emoties ligt; de taal die je voelt. Ach, weet je, zolang er een Drents-sprekende generatie is, blijft het Drents leven. Mijn kleinzoons spreken thuis Nederlands, maar tegen ons, opa en oma, is het Drents. Ja echt, zo plat als ’t maar kan. Dan willen ze spelen in het tuunhuusie en maken ze feilloos Drentse puzzeltjes. Prachtig! Misschien verdwijnt het ooit, of gaat de taal op in een vernederlandst Drents. Maar tot die tijd moeten we 't vooral blijven spreken en bewaren. As ’t mij egeven is zal ik vanuut mien harte mien moedertaol blieven uutdraegen daor waor dat maor meugelijk is.’
Drents onder de loep
Het Drents is een variant van het Saksisch,' vertelt Abel Darwinkel, taalspecialist van Huus van de Taol. 'Net zoals bijvoorbeeld het Stellingwerfs, Twents, Achterhoeks en Gronings.’ En toch, het Drents is een gevalletje apart. ‘Er is geen standaardvariant,’ legt Abel uit. ‘Eigenlijk heeft elke plaats zijn eigen Nedersaksisch. Roden en Norg liggen bijvoorbeeld 8 kilometer uit elkaar, maar toch verschilt het Drents in Roden met het Drents in Norg. En zo is dat bij alle plaatsen. Om de 5 kilometer verandert de taal een beetje.’ Het Drents heeft een typische, eigenaardige uitspraak. ‘In Drenthe eindigen de werkwoorden ook in het meervoud bijna allemaal op -t: We lopen niet, maar we loopt. Uitzondering op die regel zijn het Noordenvelds en Veenkoloniaals,' vertelt Abel. ‘Daarnaast eindigen de verkleinwoorden in Drenthe vaak op -ie(n), -tie(n), -pie(n), -kie(n), of -egie(n). Een Drent heeft het over zijn broertie(n) met een snorregie(n) en een bloempie(n). Ah, nu begrijpen we het!
Wie is Ans Klok?
Ans Klok werd in 1948 geboren in het buurtschap Lhee, maar verhuisde later naar Dwingeloo. Ze werkte onder meer als nieuwsverslaggever en vormgever bij Dagblad van het Noorden. Daarnaast is Ans bestuurslid van de Historische Vereniging Dwingeloo, waarvoor ze verschillende avonden organiseert die te maken hebben met de streektaal. Ook schreef ze dorpsrevues en nieuwjaarsconferences, presenteert ze zangavonden en mode-en kledingshows in het Drents. Bovendien is Ans sinds 2000 trouwambtenaar – waarbij ze ook speeches in de streektaal geeft – en streektaaldocent voor Huus van de Taol. Ze schreef verder een bundel verhalen en gedichten in het Drents en werkte mee aan andere bundels. Met veel plezier presenteert ze daarnaast “Taal an Taofel”, een programma waarin schrijvers en muzikanten zich in de streektaal presenteren.
Bron: Elise de Jong | Beeld: iStock
